ELMU NA NGELMU
gunem catur na
engkong jeung alawi
engkong:
…. ku jalaran dina waktos ieu rame jalmi2 anu nyarioskeun tina “agama”, ku margi eta abdi bade tumaros, naon ari hartosna agama teh?
alawi:
Ari “agama”, kahartina ku alawi mah eta teh:
“patokan, angger-angger atawa ugeran”
pikeun nyungsi kana jalan salamet.
engkong:
Naha ari urang, bangsa Sunda (Jawa) ngagaduhan agama?
alawi :
Ih atuh puguh, entong sariganing urang bangsa manusa (Sunda-Jawa) kapan tuh itu oge, eusina alam dunya, sato hewan, tatangkalan nepi ka pager-pager aya patokan nana saperti: nu weuteuh bakal bututna, nu pageuh aya longgerna , kembang ngajadi buah, reuneuh aya ngajuruna, jeung sajaba ti eta, jadi cindekna katerangan aalawi mah kabeh ge aya patokan nana.
engkong:
Leres….. jadi kahartosna ku abdi ayeuna, agama teh patokan anu tetep,
sapertos sakabeh anu aya mimitina,
kedah bae aya panganggeusan nana.
alawi :
Enya kitu …. ngan bae ari agama anu diterangkeun ku alawi ayeuna mah ngandung maksud ngajawab kana pertanyaan engkong tina hal agama anu kudu dipigawe ku manusa, ulah rek disamakeun jeung agamana sato hewan, atawa tatangkalan, da eta mah pada boga patokan sewang-sewangan.
engkong :
Kumaha atuh ari pikeun patokan urang manusa supados tiasa salamet teh?
alawi :
Keur waktu di dunya,
euweuh deui nu jadi patokan alawi mah :
Badan kudu cageur
Adat kudu bageur
Kanyaho kudu bener
alawi na kudu pinter
jeung singer
engkong :
Ngarah naon pangna urang kudu mageuhan : Agama, patokan atawa angger-angger teh?
alawi :
Kahartina ku alawi,
lamun badan urang cageur, kalakuan bageur,
kanyaho bener sarta pinter oge singer
eta teh matak salamet, sarta sabalikna, mohal jadi jelema nu gampang ditipu atawa jadi jelema mubadir.
engkong :
Nu kumaha ari nu kasebut mubadir teh?
alawi :
Ari nu kasebut mubadir ku alawi mah nya-eta
jelema nu euweuh gunana, keur mah teu cageur
tambah teu bageur
euweuh kanyaho
katambah bodo,
sok cul kana patokan sorangan
ngudag-ngudag beja patokan anu ti batur (cenah),
eta anu kitu anu kasasar (teu jeung kahartina)
sok aya matak ngaruksak dunya katut pangeusina, jeung mun cara penyakit tea mah eta sabangsa jeung penyakit anu sok tepa (menular), sarta hese ditambaan nana.
engkong :
Upami alawi kersa sareng aya waktos, mugi ka abdi ayeuna mang dongengkeun sakedik-kedikkeun mah,
tina hal asal usulna aya agama di urang.
alawi :
Hade ….. tapi ngadongeng oge, ngan sakadar ngadongengkeun “a g a m a
alawi nya”.
engkong :
Sawios …. mung disuhunkeun anu kahartos
ku akal pikiran abdi.
alawi :
Atuh puguh,
keur naon ngadongeng keun anu teu kaharti mah,
da urang teh lain barudak, malah lamun aya kecap anu teu kaharti, kudu daek “nanya”,
mun aya nu teu mufakat, kudu daek ngamufakat keun, ulah rek sagala enya bae,
da lain munding
ulah rek asa-asa;
bisi kahareup aya pikir penasaran,
atuh matak naon datang ka imah atawa ngondang alawi ari rek ngabadami keun
pi salameteun mah;
da ari urusan agama mah euweuh nu matak teu kaharti jeung moal aya nu matak
jadi pasea (rugi),
ari anu aya matak pasea atawa nu aya matak
nga renggang keun baraya mah eta lain urusan agama, tapi marebutkeun urusan nu henteu kaharti
(neangan kauntungan sorangan).
engkong :
Mangga, namung sae nah ti mimiti heula.
alawi : Kieu geura:
Badan urang
asal lantaran ti indung
(lain badan urang bae anu asal ti indung teh,
tapi sakabeh badan anu nya’reat di alam mana bae eta aya asalna, indungna) taneuh tina bumi,
napas tina angin,
seuneu tina panon poe,
cai ti laut).
Adat urang
asal lantaran ti bapa
(lain adat urang bae nu asal ti bapa teh,
tapi sakabeh adat di alam mana bae eta aya asalna/bapana)
Kanyaho urang
asal ti guru
(guru nu tara sili bantah tara sili lainkeun,
ti jaman kanjeng Nabi Adam tug nepi ka urang ayeuna, tenjo,
denge,
ambeu,
ucap jeung
ingetan
estuning papak sarua).
Kuringna
asal ti Gusti:
anu matak lamun urang enggeus nyaho
sarta rajeung geus
nyaksina :
yen
badan
enya ti indung ,
sok piraku urang
teu nyaho
ka indung ?
yen
adat
enya ti bapa,
sok piraku uarang
teu nyaho
ka bapa ?
kanyaho
enya ti guru,
sok piraku sakitu ayeuna dianteur
ku guru,
di nyaho keun;
mana gula mana amis;
mana cuka mana haseum, jeung sajaba ti eta,
masih keneh
acan nyaho
ka guruna ?
kuring
enya ti Gustina,
sok piraku urang
can nyaho
ka Gusti ?
ari Wujud
anu aya,
apan ieu
badan urang
ari Wujud anu euweuh,
apan ieu
adat urang
ari Wujud anu gaib,
apan ieu
kanyaho urang,
ari Wujud anu teu aya dat-sipatna
nu teu arah,
teu enggon,
kapan
kuring
tea.
Lamun urang geus
ngaharti,
tangtu urang
bakal
ngaku
yen :
badan
urang sarerea teh
sa’asal
(saindung)
adat
urang sarerea teh
sa’asal
(sabapa)
kanyaho
urang sarerea teh
sa’asal
(saguru)
kuringna
urang sarerea teh
sa’asal
(sa-Gusti)
anu matak ceuk agama: urang kudu mandang
ka diri batur
sacara
ka diri pribadi.
Nya ari ringkesna katerangan alawi mah,
lamun engkong
hayang
migawe agama ,
geura prak
bae :
Pikanyaah
barang nu jolna
ti indung
(badan sing cageur,
cukupan kaperluan nana, ulah disiksa,
da eta teh sanes nu engkong, malah upami engkong enggeus tamat ngalakon
di ieu dunya nu gede,
kudu sing bisa
mulangkeun kana
asalna
deui).
Pikanyaah
barang nu jolna
ti bapa
(adat sing bageur
ulah murka
da tuang rama
teh sanes
buta).
Pikanyaah
barang nu jolna
ti guru
(kanyaho sing bener,
ulah ngagugulung cenah bae, da rayi teh
enggeus
baleg).
Pikanyaah
barang ti
Nu Maha Suci
(kuringna/
dewekna
sing pinter
tur singer).
engkong :
Ari nu disebut
pinter
teh kumaha ?
.
alawi :
Ari pinter teh,
geus teu loba omong,
nenjo ka nu labuh hudangkeun,
nenjo ka nu aus
bere nginum,
lain bae ka badan batur,
ka badan sorangan
ge kudu kitu,
sabab lamun engkong
tara daek barang dahar reujeung nginum,
tangtu engkong
moal cageur,
sarta lamun engkong
henteu cageur
tangtu engkong
moal bisa bageur.
Geuning jaman Karuhun mah, ku pinter-pinterna,
samemeh ngala tah
sok melak heula,
acan aya nu ngaliwat (aus) sisi jalan geus disadiaan gentong cai
jeung sajaba ti eta,
sabab anu masih ngocoblak mah,
eta kakara
kasebut ngapalkeun,
ari prakna mah
duka teuing
(kalobaan nana mah
ngan wungkul
popoyok).
Pikeun migawena
di engkong
enggeus komplit,
ngan tinggal ngagawekeun bae
dibarengan ku
hartina,
saperti :
lamun engkong
arek barang cokot,
naha sok gegeroan
ka leungeun?
Kapan terang ari
leungeun anu cageur mah kakara ku karentegna hate oge geus jung indit nyokot naon nu di pikarep
ku engkong.
Jeung ari leungeun
anu bageur mah
tara nyokot anu lain-lain, sarta
leungeun anu nyaho mah geus tara nyalahan –
tah eta nu kitu disebutna pinter !
sarta sabalikna,
anu ngagero keneh mah
eta sidik
yen masih keneh jauh
(aya keneh antaraan nana), anu matak baheula mah aya sindir kieu :
Lodong nu kosong, ngalentrung ! ….
Tapi inget Kong,
jaman ayeuna mah
ulah kaget,
mun teu loba omong
sigana moal aya
nu mercaya
(tapi kitu soteh ceuk nu hayang dipercaya !)
engkong :
Sanes alawu, eta
cariosan teh anu bieu,
naha ngabantun hukum
ti mana?
Sareng hukum
teh aya sabaraha rupina?
alawi :
Ari babaku nu dipake
ku alawi,
upama nyaritakeun hal
sareat
hukumna
kudu
hukum sara,
jeung anu jadi
hakiman
nya-eta kudu
sare’at
(sara)
deui.
ari hartina hukum
teh nya-eta
putusan
ari hartina
hakim
nya-eta
nu mutuskeun.
Ari
sare’at
(sakabeh anu gumelar)
anu dijadikeun ku
Nu Maha Suci
ti baheula tug nepi ka kiwari estu
tetep
(netepan kana ka ayaanna), saperti : Baheula
tangkal kalapa
buahna kalapa,
ayeuna oge
tangkal kalapa teh
buahna kalapa keneh.
Di Amerika tangkal apel buahna apel.
Di Sumatra oge tangkal apel teh buahna apel keneh
jeung sajaba ti eta,
jadi ceuk alawi mah
sakabeh anu gumelar
nu dijadikeun ku
Nu Maha Suci
mah ti baheula nepi ka kiwari beunang disebut bisa ngahukum (mutus)
jeung ngahakiman nana
(sara jeung hukum sarana
teu papisah).
Hukum Adatna :
Ari
adat
(sakabeh adat nu gumelar) anu dijadikeun ku
Nu Maha Suci ti baheula
tug tepi ka kiwari,
oge estu tetep
(netepan kana ka-ayaan-nana).
Saperti :
Baheula
adatna gula teh
amis.
Ayeuna oge
gula teh
amis
bae.
Di Eropa
adatna cuka teh haseum.
Di Jawa oge
adatna cuka teh haseum
bae jeung sajaba ti eta.
Jadi ceuk alawi mah .sakabeh
adat
nu dijadikeun ku
Nu Maha Suci
ti baheula nepi ka kiwari, beunang disebut bisa ngahukum
(mutus)
jeung
ngahakiman nana
(adat jeung hukum adatna teu papisah).
Hukum Akalna :
Sakabeh nu
nyare’at
katut
adat-adatna,
ku akalna nu
berakal
(boga kanyaho)
ti baheula tug nepi ka kiwari geus di
“ngaranan”,
saperti aya
ngaran seuneu
jeung
ngaran panas,
aya
ngaran cai
jeung
ngaran tiis,
jeung sajaba ti eta,
ari maksudna taya lian supaya
nga-gampang-keun
cumarita,
geusan campur jeung nu sejen,
nurutkeun basa
kabangsaan nana,
ari
Hukum Allahna:
Ti baheula nepi ka kiwari,
Saha nu nenjo gunung
nya siga
gunung.
Saha nu nyagap
seuneu
nya
ngarasa panas.
Jadi lamun engkonh geus nyaho
ka eta
4 hukum,
meureun engkong
moal ngomong nu bakal teu kaharti
di hareupeun alawi,
saperti:
moal nyebut kalapa
buahna nangka,
moal nyebut ka cuka
adatna
amis,
moal jeruk
dingaranan
gedang, jeung
moal rek nyagap seuneu ayeuna
ari panasna
engke.
Cindekna engkong teh meureun moal wani ngabohong
(ngawadul)
ka alawi,
sumawon-na ka anu sejen, sabab
ku engkong oge
tangtu
kaharti,
geuning ngabohong
ka anu sejen teh
eta sarua bae jeung ngabohong ka diri engkong pribadi.
Tapi palebah dieu kong
sing harti anu
dicarita-keun ku alawu bieu teh
“hukum sara”
“hukum adat”
‘hukum kala” jeung “hukumulah”
nu dijadikeun ku
Nu Maha Suci,
nu ti baheula tug nepi ka kiwari
estu
teu aya robahna.
engkong :
Naha aya deui hukum
nu sanes ti eta ?
alawi :
Atuh puguh aya mah,
nya-eta
hukum
meunang nyieun jelema nu berakal,
ari maksudna taya lian supaya jelema-jelema
nu aya di dunya
daek nurut kana aturan
nu ditetepkeun
ku jalema deui,
sa kaum-kaum na ,
saperti :
Hukum Sarana
nu ditulis dina kertas
ditulisna ku mangsi
basana nurutkeun kabangsaan nana
dihakiman ku jelema
ayana di kaum-na
Hukum Adatna
nu ditulis dina kertas
ditulisna ku mangsi
basana nurutkeun kabangsaan nana
Hukum Akalna
nu ditulis dina kertas
ditulisna ku mangsi
basana nurutkeun kabangsaan nana
dihakiman ku jelema,
ayana di bangsa
tukang hukum
akal deui
Hukumulloh na
sabagian gede
loba cenah
Cenah ti pada jelema
Cenah lamun urang maling
Cenah engke urang di akirat disiksa
Cenah lamun urang bageur,
Cenah engke di akirat urang diganjar.
Tah kieu
katerangan hukum anu opat , ari maksudna mah taya lian mere nyaho kanu bodo
(nu can nyaho ka dirina)
da ari
katerang alawi
lamun jelema geus :
cageur awakna,
bageur ka batur,
bener kanyahona
jeung geus
pinter tur singer
geus
nyaho kana hukum sara
ti Gusti,
geus
nyaho kana hukum adat
ti Gusti,
geus
nyaho kana hukum akal
ti Gusti,
jeung
geus nyaho
kana hukum Allah ti Gusti, sok piraku
teu nyumponan
kana hukum jieun jelema, sa-kaumna,
sa-bangsana
nurut adat
ka-sopanan
nana.
engkong:
Dupi alawi
bade nurut kana aturan
jieun jelema
anu 4
bieu ?
alawu :
Atuh puguh,……
sakabeh jieun jelema
anu lumbrah dipake
dina jaman ieu
ku urang kudu dipake
sabab lamun teu make,
urang teh jiga kumaha? Tara-kadang
bisa cilaka.
engkong :
Cilaka kumaha ?
alawi :
Saperti kieu bae,
dina waktu ieu jelema
di nu rame marake baju, bajuna jieun jelema,
naha engkong
arek wani buligir
(teu dibaju)
di nu loba jelema ?
engkong :
Moal
da ngaraos
isin.
alawi :
Era kusaha ?
engkong :
Ku jelema.
alaqi :
Tah kitu kong,
anu matak ayeuna mah sakabeh jieun jelema ku kong ulah rek dilain-lain ,
teu dipake
dina waktuna make; sabalikna ari kong keur nyorangan mah teu dibaju oge teu aya pi-kaeraeun,
da diri mah tara ngera-ngera, ari era nu dipake ka-era
ku diri mah
ti dunya nepi
ka akirat,
nya-eta
lamun urang ngalanggar kana agama tea.
Di dunya urang
teu cageur, tambah
teu bageur
katilu teu boga akal,
bodo alah batan bodo,
nga enya-enya nu lain, nga-lain-lain nu enya;
nu matak ari ceuk alawi mah :
KAHIJI :
Ulah rek poho ka
indung,
sangkan badan urang cageur, karana ti alam manaoge moal aya anu ngaleuwihan kana kanyaahna indung
ka anak,
tapi dasar dunya geus ti balik ayeuna mah loba jelema
nu geus ngaku
tukang ngelmu
tukang nyaritakeun
lampah deungeun sing-rariungna teh
euweuh deui ngan nyaritakeun jeung muji-muji bae deungeun
nu teu aya hasil
ka maranehna,
ari indung na mah
sigana geus kaluli-luli bae, malah
loba nu ngarasa era (hina) boga indung
bangsa urang Sunda (Jawa), malah
mun bisa mah ngarana ge hayang make
ngaran bangsa deungeun,
teu ingetan waktu
indung na
ngakandung,
salapan bulan lilana,
nepi ka
ngajuruna pisan,
susah payah dilakonan nya-kitu enggeus
di dunya, nyatu,
nginum
dihuapan
disusuan,
leutik nepi ka gede,
ti hirup nepi ka paeh,
kanyaah indung
teu pegat.
KADUANA :
Ulah rek poho ka
bapa,
sangkan
adat
urang bageur,
karana di alam mana oge moal aya anu ngaleuwihan kana ka-nyaahna
bapa
ka anak,
tapi nya-eta atuh
dasar loba pamanggih
nu tibalik tea,
jelema teh ngan
muji-muji deungeun bae,
nu estu teu aya
pihasileun nana,
leuheung lamun nyahona bener mah,
da ari kalobaan nana
ngan sa ukur beja wungkul, jeung mending lamun diturutan kahadean nana
anu dicarita keun ku maranehan nana teh ,
da ari kalobaan nana ngan kakara tepi kana
agulna wungkul,
ku sapedah
bisa maca,
bisa ngomong
make basa deungeun atawa bisa ngadongengkeun lampah deungeun tea,
teu ingetan ka
bapa
anu sa kitu paeh posona, pagawean nu kumaha oge dilampahkeun
taya liyan ku-nyaahna
kanu jadi anak,
jadi cindekna
ka-nyaahna bapa ka-anak
ti hiru nepi kapaehna
estu teu aya pisan anggeusna jeung estu
taya pangarahan nana
anu matak rugi ka anak.
KATILUNA :
Ulah rek poho ka
guru,
sangkan kanyaho urang bener,
sabab moal manggih
guru
nu leuwih pinter
ti guru urang,
nu nuduhkeun
mana gede
mana leutik,
panjang pondok
sumawonna,
amis peuheur,
beureum koneng,
mana indung
mana bapa,,
dunya katut
adatna,
wujud nu aya nu euweuh, , alam gaib kitu deui,
tapi nya-eta atuh
dasar teu dasar,
ayeuna mah nu dijieun
guru
teh babaku
jelema nu JIGA,
ngomongna jiga,
pakean nana jiga,
nu karesepna jiga jeung sagalana jiga.
Jadi urang mah
bangsa Sunda atawa Jawa anu henteu jiga (da enya!!).
Di jaman ayeuna mah geus euweuh nu nanya sumawonna
aya nu mercaya,
nu matak alawu mere
nyaho
ka engkong
upama arek
ngelmu
ulah waka rek
ingkar
ti
diri
engkong heula,
kapan
barang na
ku alawi
tadi geus diterangkeun : badan ti indung,
adat ti bapa,
kanyaho ti guru jeung kuringna ti
Gusti Nu Maha Suci.
Tapi lamun kong hayang
jadi tukang ngobrol, ngobrolkeun ka ayaan
dunya gede atawa
hayang
jadi tukang tembang ngalagukeun lagu-lagu dunya, ngarah jiga tea
geura guguru bae ka jelema anu ayeuna,
sabab
jelema mah
loba rupana,
loba bangsana jeung
loba karesepna,
anu dipikaresep (di-pikabutuh) ku maranehna tangtu diparandangna “ALUS” ,
tapi lamun ku maranehna
teu di-pikaresep
(teu dibutuhkeun) sok dipandang “GORENG”,
ceuk jelema inten teh alus , ceuk hayam anu alus mah “sangu” ,
padahal anu dijadikeun ku
Nu Maha Suci
geus
tetep
hukum sarana suci
sagala galana.
KAOPATNA ;
Ulah rek poho ka
Gusti,
sangkan urang
pinter,
di dunya moal sabaraha lilana,
sing bisa :
nyumponan
badan
sing cageur
nyumponan
adat
sing bageur
nyumponan
kanyaho
sing bener
nyumponan
kuring
sing pinter,singer
Ari
Gusti
teh
Nu Maha Suci
bibitna
sakabeh
Nu Suci,
ari
Nu Suci teh
nya-eta
sakabeh nu dijadikeun ku
Nu Maha Suci.
Nu Maha Suci teh
nu ngagaduhan sifat
welas jeung asih
(Rohman Rohim ?),
ari nu welas
nu asih
di alam badan
nya ti
indung
ari nu welas nu asih di
alam
adat
nya
bapa
ari nu welas nu asih di
alam
gaib
nya
guru
ari nu welas nu asih di
alam
kabeh
nya
Gusti Nu Maha Suci (Robil-Alamin?)
Nu matak ceuk alawu mah saha2 anu ngalainkeun
ka indungna,
sarua jeung ngalainkeun
ka lemah-caina.
anu ngalainkeun ka
bapana
sarua jeung hiji bangsa nu teu boga adat/
teu boga
kasopanan.
anu ngalainkeun ka
guruna
sarua jeung nu geus
teu boga akal/
sato !
anu ngalainkeun ka
Gustina,
sarua jeung penghianat /setan !
Nu matak kong tina
hukum jieun jelema oge
kong kudu nyaho
hukum sara sa-kaumna, hukum adat sa-adatna, hukum akal sa-akalna, hukumuloh sa-Allahna,
tapi
lebah dieu,
sang-geusna kong
nyaho
jeung
nyaksian,
kong omat ulah rek popoyok, da
dunya
mah beda-beda,
kaumna kitu keneh,
kaum cuka mah haraseum, kaum kina parahit,
kaum gula aramis,
seuneu panas
cai tiis,
kabeh ge ngaraku bener,
ngan benerna teu ngahiji, kahalangan ku sara-na, kahalangan ku adat-na, kahalangan ku bener-na, kahalangan ku pinter-na: ka-lolobaan-nana pinterna pinter sorangan,
benerna hayang
bener sorangan,
adatna murka sorangan jeung
sara-na
siga-na teh bet hayang
keur sa-sorangan-eun,
nu matak alam ayeuna loba nu pa-unggul-unggul,
unggul saur,
unggul tincak,
mun teu unggul
boga rasa henteu luhur, padahal
saur sepuh urang baheula mah
ulah arek luhur saur,
ulah arek luhur tincak,
da anu
rumasa luhur teh
estu jalma pang-hina-na, ayeuna mah geus
pageuhan bae
patokan diru sorangan,
sabab
baheula aya saur sepuh
anu kira-kira kieu :
“Engke di jaman ahir,
bakal loba jalma
di dunya anu
ngaraku ku
ucapna geus SUCI, kanyahona ngan semet TEJA, tapi ari
angkeuh asa pang-luhurna. Ari hartina
teja
teh nya-eta
cahyana dunya
(beureum, koneng, bodas, hideung jeung sajaba ti eta), pagawean
nana ngan nyiksa diri sina teu cageur,
ngajak-ngajak hen
teu bageur,
sok ngaku
bener sorangan
ngalain-lain ka batur,
ngaran Suci di dunya enggeus diaku,
tah nu kitu
ulah arek di-
guru-
an,
bisi diri
badan jeung
banda ruksak
dipake
tawajuh,
jeung baraya patelak,
benerna ngan be-beneran, pinterna nya kablinger,
teu ngaraksa
ka barang ti indung
nu dititipkeun ka manehna, teu nyaho eun
indungna
mah nenjo anakna teu dahar atawa-na
henteu nginum teh
sok tuluy ceurik,
mun
nenjo anakna gering,
indung
mah
luas ngorbankeun nyawa
asal boga anak cageur deui, anu
dititah
tirakat
soteh
manehna
lain
jas-na
tapi ari ieu
badan-na
disiksa
sina
teu cageur
teu dibere nyatu nginum, marukana ari
badan
teh
manehna,
anu
dititah
tirakat
tea,
hih lain, ari
badan
mah
titipan ti indung,
salilana manehna ngumbara di dunya gede nya make badan
eta nu
kakuatan
nana
numpang/make ti dunya nu gede,
sarta
lamun enggeus,
atuh geus pulang keun deui ka-asalna,
ari
tirakat keur manehna
nya-eta
boga kanyaho teh
geura pake,
sing bisa ngajaga badanna ulah aya
ka-kurangan-nana
sangkan cageur,
sing bisa ngajaga
adatna
ulah aya ka-kurangan-nana sangkan bageur!
bisa ngurus badan jeung
teu nyieun teu ngeunah
ka batur,
sakitu oge
bener jeung
pinter!
Tapi
dasar dunya
geus
tepi ka
dasarna,
eta jelema nu kitu,
ana nenjo ka jelema
nu sok ngurus
kana kasehatan
badanna,
make hayoh
nyebut
Fir’aun sagala
(eta ku sapedah sok dahar jeung nginum?),
kawas nyaho ka Fir’aon teh, naon
ari
Fir’aon
teh?
Kuhayang-hayangna dipercaya,
make hayoh
make basa nu teu kaharti
ku urang,
ngarah euweuh tuluyna,
ari Fir’aon
teh nya-eta
jelema nu teu cageur
tambah teu bageur,
owah akalna,
ngaku suci ku ucapna, nepikeun ka
teu nyaho kana
getihna pribadi
nu ngocor di na
badanna
beurang peuting
teu aya eureun-na,
bisi kong acan nyaho :
ka-nyaah ti
indung
salawasna ngocor
dina
badan na
ka-nyaah ti
bapa
salawasna ngocor
dina
adatna
ka-nyaah ti
guru
salawasna ngocor
dina
kanyahona
ka-nyaah ti
Gusti
salawasna ngocor di
alam kabeh,
kade lain
ngocor kawas cai kong ! getih ngocor.
Tina
ngocorna getih
jadi
kakuatan
(magnet).
Tina
kakuatan
jadi nyaho =
terang (licht).
Tina
terang
jadi
nyaho
ka kabeh !
Ku gebleg-geblegna
eta jelema anu euweuh kanyaho
kana stroom
nyebutkeun nana oge “sihir”
(marukana usik malikna teh teu make stroom?),
tapi ari
nyarita mah
mani kawas jalma
anu leuwih,
panon poe,
bintang,
bulan
sagala ditata-an,
siga nu heu”euh
tapi electrileit (listrik)
anu di
badan
na
henteu
nyaho
naha
kitu ?
Cindekna katerang alawi :
Nu poho ka
badan
sarua
jeung
poho ka indung –
nu poho ka indung
sarua jeung
nu tani poho
ka bumi.
Nu poho ka
adat
sarua jeung
nu poho ka
bapa –
nu poho ka bapa
sarua jeung
nu dagang teu boga kasopanan.
Nu poho kana
kanyaho
sarua jeung
nu poho ka
guru –
nu poho ka guru
sarua jeung
nu boga kahayang (karajinan) euweuh
akalna
(benerna).
Nu poho kana
dirina
sarua jeung
nu poho ka
Gusti –
nu poho ka
Gusti
sarua jeung
nu rek kumawula
euweuh
kapinteran
nana !
engkong :
Sadaya omongan alawi
ti tadi ku engkong
dicatet dina ieu buku,
mung bae tadi alawi
aya saur kieu :
badan ti indung –
adat ti bapa –
kanyaho ti guru –
kuring ti Gusti,
jadi
kahartos-na
ku abdi;
Nu Maha Suci
teh
bibit anu saruci,
anu
saruci
teh nya-eta
anu dijadikeun ku
Nu Maha Suci
nya-eta:
“Sare’atna
nya
dunya
katut pangeusina;
Tarekatna
nya
adat
dunya;
Hakekatna
nya
kanyaho;
Marifatna
nya
kuring/”
Ku margi eta sae alawi
kersa nga-dongengkeun deui sakedik mah tina
hal patokan
kuring
na.
***
akawu nga-dongeng-keun pamendak tina hal
KURING
1. Ari kuring asal timana ?
2. Ari asal mah ti Pangeran.
1. Atuh lamun
kuring
asal ti
Pangeran
mah
meureun anu tangtu
“nyaho”
ka
Pangeran-
Na ?
2. Atuh puguh ….
da moal pati-pati
kuring
keur waktu
kawin ka
pamajikan kuring,
di payuneun
wakil Pangeran (Halifatuloh) ?
sarta
disaksi
ku
sarat-sarat
kaum
kuring,
dina
Adeganana Pangeran (Baitulaoh?)
geus
ngucapkeun:
“Kuring “
NYAHO”
sarta
“NYAKSIAN”
yen
euweuh
deui
Pangeran
nu
wajib
dikawulaan
ku
kuring
anging
Gusti kuring
Anu
Maha Suci”.
lamun
kuring
henteu
nyaho.
1. Saha
“asmana”
Pangeran
teh ?
jeung
saha
ari
“ngaran”
kuring ?
2. Kuring
mah teu arek wawanianan nyebut
asmana
Pangeran,
da
kuring
“yakin”
Pangeran kuring
mah
teu aya
bangsana
(laesa kamislihi?)
ari anu sok
dingaranan
mah, eta nu tangtu bae
aya bangsana,
jeung pangna
dingaranan teh
taya lian ngan
supaya gampang dicaritakeun nana
jeung inggis atawa bisi pahili; saperti
pangeran-pangeran
anu di dunya …
Kuring
ge nya kitu keneh;
sakalieun boga
ngaran ,
,abdi”
oge lamun
kuring
geus bisa
,,ngawulana”
ka
Pangeran
(Gusti kuring)
tea.
1. Naha ari ,
engkong
’teh lain ngaran
kuring ?
2. Ih, ari engkong mah
ngan sakadar
ngaran
jieun jelema
(jieun batur)
nu nganga-ranan
karana
adegan
kuring
di dunya,
nya-eta ku
lantaran
loba bangsana,
ku supaya ulah pahili tea jeung ari nu
dingaranan
engkong
mah eta
aya indung bapana
(kolotna) …..
Kitu oge eta
ngaran engkong teh
henteu gampang-gampang diaku
bae ,
da lamun
kuring
dhohirna migawe: kahewanan teuing,
kadunyan teuing,
karobanan teuing, atawa kasetanan mah,
ngaran “engkong” teh
teu beunang
(teu pantes)
dipake,
da engkong
teh keur
“ngaran”
manusa
nu geus bisa
“migawe”
kamanusaan
nana.
1.Ari
Pangeran
kuring
teh lain
Nu Maha Suci ?
2. Enya…..
1. Atuh lamun
kuring
asal ti
Nu Maha Suci
mah,
kuring
oge
mereun
suci,
da itu geuning
cai
nu aya dimana-mana
nu asalna ti laut (sagara cai) bet
disebut
tunggal cai
keneh?
2.Atuh puguh,
da lamun
kuring
teu
suci
mah, di
dunya
teh
kuring
anu tangtu moal bisa
nyaho:
mana anu disebut
salah
jeung
bener,
hideung jeung bodas,
panjang jeung pondok,
amis jeung pait,
goreng, hade,
jeung sabangsana
nu dijadikeun ku
Pangeran kuring.
1. Ayeuna
kuring
sanggeusna
ngarasa
aya
dina
badan
nu dipake ku
kuring satungtung
aya di
alam dunya (pamajikan), naha masih keneh
eling
ka
kuringna
jeung kana
kawajiban
kuring pribadi ?
2. Atuh puguh,
eta mah kieu geura,
saibarat
kuring
keur ngawayang uwong, di-dangdanan jeung
di jieun naon bae,
naha Erjuna atawa jadi Buta, kapan ari
kuringna
mah
eling,
yen
kuring
mah lain Erjuna jeung
lain Buta,
ngaku ngaran Erjuna (Buta) soteh dina keur
ngawayang uwong bae;
nya kitu deui keur
waktu
kuring
di
alam dunya,
dina
adegan
jeung
ngaran
manusa,
dina
satungtung
ngigelkeun
jeung
ngalagukeun
lagu
kamanusan
teh,
kuringna
mah
kudu
tetep elingna
kana
asal kuring pribadi,
jeung oge
dibarengan
bari migawe
kawajiban
kuring
sacara nu
asal
ti
Gusti nu Maha Suci.
1. Naha boga
kawajiban
naon
jeung
kudu kumaha cara-carana
ari anu
asal
ti
Gusti Nu Maha Suci teh ?
2. Haarr …. kapan samangsa-mangsa
asal
ti
Nu Maha Suci,
anu tangtu eta teh
Suci,
nya kitu deui lamun
kuring
geus
nyaho mana nu disebut salah jeung mana nu disebut bener, kuring
diwajibkeun
ngarukunkeun
dlohir jeung bathin
(anu jadi pamajikan kuring, sok komo lamun nepi ka bisa ngarukunkeun saluarreun
diri kuring
dunya katut pangeusina mah).
1. Ngarah naon sina
rukun
teh ?
2.Ari anu disebut
rukun
ku
kuring
mah kieu:
Sakabeh
mahluk Pangeran anu araya di dunya,
sing baroga
perasaan
kumaha cara-carana nu kumawula ka Pangeranna nurutkeun
adegan
jeung
ngaran
manehna
da ari picontoheun mah kabeh oge picontoheun, sanajan anu teu
ngomong
oge,
saperti tuh
panon-poe,
geuning
panasna,
cahyana,
keur sarerea,
ngahasilkeun ka sarerea, pagawean nana bukti !
Tuh
laut
nyaian ka sarerea,
niisan ka sarerea,
pagawean nana bukti !
Tuh
angin
nganapasan ka sarerea, mindah-mindahkeun hawa ka sarerea,
pagawean nana bukti
bumi ge kitu
Cindekna:
seneu,
cai,
angin
bumi
geus jadi conto;
malah
badan
jeung
kasehatan
nu dipake ku
kuring
ayeuna,
ayana
teh ku
rukunna
eta
nu opat,
ayeuna ari
kuringna
nu ngaku asal
ti
Nu Maha Suci,
tur geus ngaku leuwih mulya ti sakabeh mahluk,
dina waktu nyekel rol (ngalakon) di dunya,
mun cara dina ngawayang uwong mah,
di dunya teh
keur nyekel lalakon jeung pakean Bathara Guru,
naha pantes ari igel jeung lagu
cara igel -parigelna buta hejo bae ?
Atuh lamun kitu bae mah dunya katut pangeusina teh moal aya beresna (kusut). Jadi hartina
rukun
anu dicaritakeun ku
kuring
mah kieu :
Kajeun pabarencay sumawonna ngumpul,
asal
sing rukun!
silih ome keun
dina kasalahan nana,
silih turutan dina kahadean deukeut sumawonna jauh ulah rek migawe
pagawean
atawa
omongan nu temahna
matak teu salamet ka
dirina
atawa ka nu sejen,
sabab:
sanajan henteu ngocoblak ngomong,
tapi,
ari migawe pagawean
nu hade mah,
eta leuwih gede mangpaatna ti batan nu wungkul ngomongkeun
atawa
ngapalkeun keneh salob kitab papatah
(tirakat ngosongan beuteung!)
timana jalanna
rukun
jeung batur
lamun
di jero beuteung na
ribut bae.
1. Ari geus rukun kumaha ?
2. Nya ari geus kitu mah, anu tangtu
dunya katut pangeusina teh surup
disebut
bener
jeung
salametna.
1. Ngarah naon ari geus balener
kabeh ?
2. Kapan
ngarah paruguh
surupan nana deui,
tuh geuning itu
nu nyontoan mah
mani teu aya eureunna;
cai ka laut deui,
seuneu ka panon poe deui, napas ka angin deui,
taneuh ka bumi deui,
estu teu matak hese
ka
kuring
mun tas ngawayang uwong tea mah pakean teh bet beberes ku maneh (otomatis?),
jeung ari
kuringna
mah
hayang balik ka asal kuring deui,
da ari
dunya
mah lain
asal kuring,
bener
ayeuna mah
kuring
teh keur
ngalakon di
dunya
sing surup dina
adegan dunya soteh,
cageur jeung bageur;
tapi ari geus tamat lalakon mah
kuring
teh sing surup ka
asal kuring deui,
malah ari
kahayang mah nu
nurutkeun kawajiban,
dunya katut pangeusina teh meujeuhna
babalik sing surup ka kuring (dunya sing surup ka kuring, kuring oge sing surup ka Pangeran kuring),
da lamun acan
suci
mah sok asa moal bisa, “pulih ka jati
pulang ka asal kuring deui, nya
ka Gusti Nu Maha Suci”
(inna Lilahi wa inna Lilahi Rojiun?).
1.Lamun kuring geus bisa ngarukunkeun diri,
komo lamun tepi ka bisa nga-rukun-keun nu sejen, naon pingaraneun kuring ?
2. Ari nu geus bisa nga-rukun-keun mah,
eta pantes dingaranan
“abdi”
sabab
geus bisa ngawulaan nana
ka Pangeran.
1.Cing carita keun,
kudu kumaha
kuring di dunya
ngawulaan nana
Pangeran,
tepi ka tutgna
boga ngaran abdi
teh ?
2. Lamun dicarita-keun mah, kieu
kuring
teh :
Kudu mangeran ka
Gusti Nu Maha Suci,
ari pagawean nana
nya-eta
urang di dunya sarerea
kudu maranut ka : sakuring-kuringna
nu asal ti
Nu Maha Suci
tea,
sabab tadi oge geus diterangkeun da
kuringna
nu
aya
di
aranjeun
teh
asal
ti
Pangeran kuring keneh, henteu beda
cara
cai
dimana-mana,
asalna ti
laut
keneh.
Urang di dunya pada karumawula ka
Pangeran
pada
harayang jadi
abdi-na
(abdi Gusti) =
ngalimah kalih;
mun keur
waktu urang baheula
di pasantren
(pamuridan mah eta teh disebutna
“{Syahadat”):
Kudu mangeran ka
Gusti Nu Maha Suci,
Kudu manut ka utusanna
Nu Maha Suci.
1.Kumaha ari
mangeranna ka
Gusti Nu Maha Suci
teh?
Jeung kumaha ari
manut ka
Utusan
nana
teh?
da mustahil
ari cukup ku ngomong wungkul mah,
da ari
ngomong na mah budak leutik oge mun diajar mah meureun bisa-eun.
2. Ari mangeran ka
Gusti Nu Maha Suci
urang
kudu
migawe
pagawean
nu
Suci
(ngawujudkeun
pagawean
anu hade)
jeung ari
manut ka Utusan
Nu Maha Suci
urang
kudu
daek mere pituduh
ka sakur nu
teu nyaho-eun kana jalan
anu bener,
dibarengan ku tekad
anu henteu rek ngarah ngarinah,
sabab
urang
kudu :
Sembahyang
Ngiblat
kana
adegan
Nu Maha Suci,
(ka sakabeh nu dumadi), kudu
ngarti sarta surti,
bisa
nangtung,
ruku,
sujud jeung
lungguhna
sakabeh mahluk teh
ana kacukupan
seuneu,
cai,
angin,
bumina,
anu matak lamun urang enggeus
harti sarta
lamun nenjo mahluk
anu kakurangan
(teu cageur atawa
teu bageur)
urang kudu bisa nyalametkeun,
geuning dina
panutupan solat,
aya kecap
aweh salam
(mere salamet = nyalametkeun)
ka
sakabeh Rahmatna Allah
nu geus
diberkatkeun
ka urang sarerea
(asalamu alaikum warahmatulohi wa barkatuh?)
Zakat – Fitrah
Nulung ka nu butuh –
nalang ka nu susah,
nganteur ka nu keu-eung, nuduhkeun ka nu teu nyaho; lamun
urang acan nyaho
ka nu butuh atawa
ka nu susah
(anu kakurangan dahareun atawa inumeun)
urang kudu :
Puasa
Tah dina
puasa
urang bakal nyaho
kumaha ari
rasana
teu dahar?
kumaha ari
rasana
teu nginum ?
jeung sajaba ti eta.
Lamun urang geus
kaharti sarta ka surti,
naha henteu leuwih hade lamun urang sarerea
(dunya katut pangeusina) pada rukun sing:
Munggah jadi Hiji dina Adegan Nu Maha Suci
Ku nyumpumponan kana Rukun anu 5 bieu ?
sabab eta nu
Rukun teh Suci,
jeung ari nu
hayang Suci,
pagawaean nana kudu Rukun !
Hukum Sarana
geus pada baroga, sakaumna-sakaumna !
Hukum Adatna
geus pada baroga, sa-adatna-sa-adatna !
Hukum Akalna
geus pada baroga,
geusan
ngahijina/Rukunna !
Hukum Allahna
nu geus
tetep
dina
Adegan
Nu Maha Suci :
Saha nu nyagap
seuneu :
Panas
Saha nu melak
bakal ngala
buahna
Saha nu resep
ngabobodo ka batur (nga-wirid-keun bohong
ka nu sejen)
sabetah kabita ku dunyana atawa hayang diesebut jelema pinter,
awal-akir anak incuna
bakal milu kabobodo
ku pelak manehna ayeuna !
Saha-saha nu nyebarkeun elmu salingkuh,
awal-akir anak incuna oge bakal jadi jelema bodo !
Saha-saha nu sok tuturut munding
anak incuna oge
alamat teu beda jeung munding!
Kuring percaya :
Gusti Nu Maha Suci
geus ngajadikeun
dunya katut pangeusina
ku
ayana
dunya katut pangeusina teh geus ngajadikeun
lantaran
kuring
sarerea.
Sareatna badan ti
Indung
Tarekatna adat ti
Bapa
Hakekatna kanyaho ti
Guru
Ma’rifatna kuring ti
Gusti
Ayeuna kasebut ku lumbrah :
Badan teh nya
badan kuring
Adat teh nya
adat kuring
Kanyaho teh nya
kanyaho kuring
Kabeh diborong ku
kuring
Nu asih ka badan kuring nya indung
Nu asih ka adat kuring nya bapa
Nu asih ka kanyaho kuring nya
guru
Nu asih di alam kabeh nya : Gusti Nu Maha Suci
(Robbil Allamin)
Nu matak lamun kuring
geus baleg,
geus boga kanyaho,
tur kuring mah
estu nu
MIBUTUHNA ku
badan cageur, ku
adat bageur, jeung
kanyaho nu bener, atuh mistina mah tikel rebu
milu nya’ah ka badanna,
milu nya’ah ka adatna, jeung milu nya’ah kana kanyahona teh,
malik nya’ah ka alam
jeung pangeusina kabeh
nu dijadikeun ku
Nu Maha Suci nu
dipikabutuh ku sarerea.
Sakabeh badan
ulah disiksa/sina teu cageur
.
Sakabeh adat
ulah dipake ngasut/sina teu bener ulah kurang (min), jeung ulah leuwih (plus) bisi jadi jelema anu teu jejeg (abnormal)
Kanyaho anu aya matak teu hade ulah sok disebarkeun bisi nular ka nu sejen jeung euweuh deui puntanganeun kuring ayeuna (dina waktu ieu) mah ngan wungkul kuring pribadi,
Kuring anu nyagap seuneu , batur moal milu panas
.
Kuring anu dahar,
batur moal milu seubeuh
Kuring anu goreng,
batur moal milu dosa jeung sajaba ti eta.
Jadi ringkesna
kuring
teh kudu
tetep mageuhan agama (patokan)
kuring
pribadi,
Jeung kuring teu dikukudukeun
pipindahan agama
atawa
moyok nu batur,
Nu hade wajib diturut, gorengna kudu di jauhan/ mun bisa kudu ngomekeun,
Sabab ari goreng teh ka kuringna matak jadi karugian anu pohara gedena, .
sareatna badan ruksak, tarekatna jeung dulur oge patelak,
hakekatna guguru ka Teja cahya,
ma’ripatna lain Suci lain pinter, tapi jadi bebeakan beresih sagala-galana (0=nol).
Badan kuring
sanajan dipolas-polis, diruruba ku carita atawa ganti dangdanan,
(ganti sipat,
ganti adat,
kanyaho nurutan batur, kuringna
mah teu
panglingeun).
Adat kuring
sanajan digosok unggal waktu moal luntur,
da boga bakal sorangan, saibarat kopi susu, sakitu geus dihijikeun ku cai panas nu ngagolak, rasana mah teu pahili, susu – susu, gula – gula, nya kitu deui kopina; ngan raosna nu ngahiji soteh, kitu oge lamun salah sahiji barang teu aya nu leuwih atawa aya nu kurang, jeung kitu oge lamun anu ngarasakeun nana boga kanyaho (cageur bageur).
Kuring teu arek era disebut bangsa Sunda (Jawa)
Kuring teu arek era make kasopanan Sunda (Jawa)
Kuring teu arek era nyaritakeun hal patokan Sunda (Jawa)
sabab kuring percaya
Gusti kuring
Anu Maha Suci
ngajadikeun nana mahluk teh moal kakurangan atawa moal kaleuwihan.
Kuring percaya
bangsa Kuring teh
jelema aya
kamanusaan nana.
Kuring percaya .
bangsa Kuring teh
boga adat,
aya kasopanan nana.
Kuring percaya
bangsa Kuring teh
boga kanyaho, aya kawruhna.
Kuring percaya bangsa kuring teh kudu iman,
aya kukuhna da
mustahil ari kayu-batu,sato-hewan, dunya katut pangeusina boga kukuh,
ari kuring henteu ?.......
nya ari rupa mah puguh bae beunang dipolas-polis saperti : “Kai ku pamaksa jelema, dituar, di ku di kieu nepi ka geus jadi meja, disirlak atawa di cet, tapi kai na mah teu leungit-leungit nya kitu deui sirung nu jadi dina tunggulna, nya kai deui kai deui.
“Naha bisa Suci
lamun teu make
Iman”?
Kaharti kukuring mah lamun :
teu iman ka nu Wujud =
teu cageur
teu iman ka nu Karasa =
teu bageur
teu iman ka nu Bener =
teu boga kanyaho
teu iman ka nu Pinter = bodo
teu iman ka nu Pasti = tangtu
teu iman ka nu Salamaet = cilaka
Lamun palebah dieu acan masih kaharti keneh geura ngalieuk atuh ka kenca ka katuhu kilang bara daek nenjo tincakeun ka hareup mah, atuh anu ka tukang-tukang ……..
balikeun awak teh sugan inget ka wiwitan :
Tah Indung Anjeun
Tah Bapa Anjeun
Tah Guru Anjeun
Tah nu “wawangina disilih ku anjeun”.
Palebah dieu, teu aya menak teu aya kuring, henteu beunghar henteu miskin, saha bae nu nyebarkeun cucuk, awal akir eta cucuk teh bakal jadi, lobana tikel puluh batan anu disebarkeun (leuweung?), sarta anak incuna (turunan nana = tironan nana) anu nyebarkeun tea age, nya bakal kacugak ku pepelakan nana.
Anu matak lamun urang nya’ah ka anak incu nu hirup pandeurieun urang, omat ulah rek wani-wani migawe pagawean anu goreng (nu teu pantes), malah kudu dibere nyaho jeung sina mikanya’ah ka bangsana, mika cinta kana adat sorangan nana, da ari elmu akalna mah jolna ku campur tea, sarta tuduhkeun Hukum-mulohna nu lain jieun jelema (disingsieunan atawa dibibitaan).
--------------------------------
lagu Kinanti buhun :
Sir ati ngajadi gulung,
lila-lila jadi kuring,
anjaclang di alam Padang, rus ras sok rea ka eling , katineung reujeung kamelang,
melang mangmang
beurang peuting.
Nunggu nunggu cunduk waktu,
nganci-nganci nitih wanci, ngadagoan datang mangsa, henteu kendat beurang peuting,
sanajan nepi ka ajal, bulak-balik mo’ katilik.
Mungguhing nu jadi mahluk, tuna harta sepi harti,
henteu bodo-bodo acan, surup jeung unggeling dalil, nyebut enya puguh enya, nyebut lain puguh lain.
Mahluk mung darma lumaku , Gusti nu ngusikkeun diri, ibarat dalang jeung wayang, nya kitu mahluk jeung Gusti, aya maneh aya kula,
teu pisan pisah saeutik.
Paur lamu seug dicatur,
ketir lamun dipikir,
moal lancar ku di talar,
Gusti lain dina biwir,
di dunya henteu gumelar, amung mahluk anu lahir.
Lamun mukir anu saestu, moal kalis ku ka inggis, susah lamun nincak salah,
ati henteu weleh ngait,
lamun emut sok sumuat, beuki lila beuki muhii.
Ninggang di jalma takabur, umangkeuh reujeung sumingkin,
samar kana bisa nyasar,
ari tetep moal lilir,
nyekel iman ngan salancar, da ngukuhan elmu nu dir.
Nu puguh ngan matak linglung,
muru bukur malar bukti, ngudag-ngudag nu teu guna, kira-kira teu kasungsi, bongan tekad anu salah, nguntit-nguntit anu lain.
Mun kitu tangtu kaliru,
misil moal jadi hasil,
malah malah tambah susah, pinanggih reujeung kasedih, ubarna ngan kudu sabar, pasti anu tangtu jadi.
Kukuh pengkuh kudu puguh, cengeng ati masing pasti, sanajan lempang salengkah, ulah henteu jeung dipikir, poma arek tinggal bismilah, sangkan rahman-rahim panggih.
Dunya mung saukur ngaku, henteu beunghar henteu miskin, menak kuring sakabehna ,
teu diwincik wiji-wiji,
pasti kapurba-wisesa,
ti lahir nepi ka bathin.
Mungguhing anu linuhung, lantip ati tur berbudi, nyoreang taya karingrang, tebih marganing kasedih, ca’ang padang narawangan, dumeling ngagem ka-eling.
“Kasinoman
Neda ageung pangaksama, ka pramitra jaler istri,
anu sami ngalu’uhan,
ka ieu riungan wengi,
muga karesa nyakseni,
reh numut galur karuhun, budak kedah disunatan,
boh awewe boh lalaki,
malah mandar rahayu dipawenangan.
Salametan ieu budak,
yakin ti nini ti aki,
katut ti indung bapana,
malah ti kadang ti wargi,jembarna ti Maha Suci, jumunjung Nu Maha Agung, kumarga eta sumangga lenyepan ku sanubari,
wincik budak malah mandar jasa mekar.
Baeu banget anak bapa, ujang sarawuh si nyai, Fatimah Mamunah Dayat, anak bapa sing prihatin, ujang teu nini teu aki,
ngan bapa jeung ema wungkul,
tur aya di pangumbaraan, ngan bae enung anaking, mangka janglar tumarima kana kadir.
Rumasa ema jeung bapa,
ti mimiti enung lahir,
taya tandana ka anak,
nyipat kawelas-ka’asih,
ngan sugan baring supagi , ginanjar Gusti yang Agung, barisa ngajaga awak,
mingpin sanubari batin, anging ieu bekel di Pawenanngan.
Pertanda bapa ka ujang,
Ema nya’ah ka si nyai,
lain uwang lain barang,
ngan bapa ieu ngawaris, malah mandar jadi eling,
keur jimat enung ka payun, mun pareng paranjang yuswa, bekel gumelar di lahir, baris modal ngumbara di Pawenangan.
Poma poho ka wulangan,
cai lali awit bijil,
henteu nyaho ka sagara,
ulah kaya memeh miskin, poma tonggoy kana lahir, sing emut enung ka puhu, conto Batara Surya,
sumorot kadia tatit,
ngempur pamor sumirat ti beulah wetan.
Hegar rahmating Pangeran , mahluk Gusti sami muji,
kana kajembaran nana,
pecat sawed nema wanci, rumangsang anu ngagilir,mipit menit muru waktu, ceg anceg wates manceran, ditema ku waktu lingsir, tunggang gunung kawas anu ngawawa’as.
Jeg anu ngahiap hiap ngajak sumujud ka Gusti, muja ka yang Maha Mulia, layung koneng nu ngaganti, nyilokaan mahluk Gusti, candra wetan anu cunduk, tah ujang hirup di dunya, masing sasihna ti Gusti, wincik bapa teangan masing kapendak.
Mun bapa aya hadena, conto ku ujang ku nyai, anu goreng mah ulah, ujang nyai masing eling, nu ingkar ti laku Suci, kajeun bapa kajeun indung, ari goreng laku na mah, ulah diturut saeutik, mikolot mah poma ujang ulah robah.
Sing tumetep poma robah, pahing soteh adat iblis, bisi ngaruksak turunan, anggur ujang mangka nyangling, sing caringcing ulah cicing, anggur sipuh laku sepuh, ujang teu aya salahna, mun kolotna beuheung munding, geuwat rawat ku tekad jeung kalakuan.
Tembongkeun lampah si ujang , contokeun karintih nyai, ari ku lisan mah ulah, poma dek nyiduh ka langit , kajeun di wali di nabi, taya nu miwulang sepuh, tah ujang matak doraka, anu lancang kumawani, kajeun hina kajeun laip bapa urang.
Pangeran di pawenangan, Gusti ujang di lahir, nu jadi marga lantaran, pang ujang jeung nyai lahir , digelarkeun Maha Suci, sababna bapa jeung indung , nu matak ceuk caturangga paribasa nini aki, indung bapa di dunya nu leuwih mulya.
Kajeun jelema beurat beunghar, sugih harta loba harti, mun teu rumawat ka sepah, temahna matak balai, nu matak sing jadi eling, meungpeung bapa sareng ibu ayeuna masih gumelar, kadongdora ujang eling, geus euweuh mah geuning sok dikarorehan.
Di tareang ka kuburan, nyai ujang mah anaking, ayeuna bae ayeuna, sing ngesto na sanubari, meumpeung cukup saksi diri, wawakil yang Maha Agung, ari jalan rumawatna, waris bapa nu ngabukti, ku si ujang poma kudu dipiara.
Lain waris harta benda, wujud diri sanubari, geuning ujang boga badan, boga tangan boga kuping, kumplit anggahota diri, warisan ti rama ibu, cing coba bapa rek nanya, kira-kirana ka-uji, sabaraha eta pihargaeun nana ?
Pamenta ema jeung bapa, kade ujang mangka lali, pangajina diri ujang, modalna keur nyungsi batin, mun teu nyaho harga diri, temahna sok jadi bingung, sok lieur lolong dunyana, batinna mah komo deui, indung bapa sok dijieun ponakawan.
Cangcaianna ti sepah mah, ujang masing jadi eling, karasa pisan ku bapa, nu matak enung anaking, poma masing jadi eling, di anak mah kantun mulus, sangsara mah geus ku bapa, ngan saeutik ka si nyai, pesen bapa geura regepkeun ku ujang.
Mun bapa ninggang ka mangsa, tepi kana titis tulis lain rek sungkan rek baha, teu tarima kana takdir , kabeurat teu aya deui , kajaba ngan anak wungkul, kainggis sieun minculak, ingkar kana hukum diri, ngan sakitu ka bapa anu jadi beurat.
Kawasna moal sampurna, bapa mo pulih ka jati, mo bisa pulang ka asal, kahalangan ku kaeling, sukma ngalayang di lahir, anak anu jadi galur, tah lamun ujang nyai nyaah, tandana rek males pulih, ka bapa mah lain sipat kadaharan.
Mungguhing lelembutan mah, basa lembut eta latip, basa latip eta laesa, mo bisa dibanding lahir , anging kudu latip deui, kakara tiasa terus, ka sukma bapa teu wiat, ku jalan pijah si nyai, jeung si ujang pijahna ku kalakuan.
Nu nyumponan ka sampurnaan, nu cocog sareng agami, nya-eta lampah utama, nu pantes tata karami, jeung deui ujang sing eling,, pagulung soteh jeung indung,, jongok ayeuna jeung bapa, bukti soteh ku jasmani, basa jasad baju nu keuna ku ruksak.
Teu langgeng mungguh ayana , keuna ku owah ku gingsir, mungguhing enggeus ruksak mah, ujang susah nya milari, hayang papanggih jeung bukti, tepung jeung rama jeung ibu, bukti jeung kurungan nana, kajeun ka cai ka leuwi, ka sampalan ka leuweung ka pajaratan.
Taya panginten kapendak, biasana mungguh jalmi, ngarasa inget ka bapa, ka indung nya kitu deui, lamun geus euweuh di lahir, tah kitu mungguh di mahluk, babari eleh ku hawa, ujang mah kasep anaking, sing tiasa langgeng dina patekadan.
Peupeuriheun eyang ujang, ngan kantun asma dilahir , susah najan diteangan, wayahna bae anaking, pang bapa bisa merwincik, karasa ku bapa enung, hirup teu indung teu bapa, kaburu pahatu lalis, karasana taya gunung pananggeuhan.
Ka saha geusan nya muntang, geusan bapa titip diri, euweuh deui ngan ka anak, nitipkeun lahir jeung batin, lahir bapa tilis ceuli, batin henteu unggut-unggut, nu matak ujang teangan, tunggalna ti Maha Suci, sangkan bisa nyumponan ka tineung manah.
Sing beunang sarining kaca, geura tilik marga diri, nyai ujang siga saha, geura padeukeun nya diri, tilik sing gemet sing rintih mangkade enung kasaru, lepat ngabandingkeun nana, boh bilih lali ka awit nyai ujang kade salah nya terima.
Mun ujang memper ka bapa, aya ciri nini aki, eta mah kantun ngamanah, ka saha ujang nya eling, ujang bade titip diri, geusan umangken jumunjung, da bukti tos di cacandak, kantun ngajangjian diri, geura talek dek ka saha tumarima?
Piraku ka nu lainmah, kapan sidik marga diri, ujamh nyai siga bapa, bapa kawas nini aki, nini aki kawas umpi, umpi ujang kawas uyut, uyut ujang urang mana, tah sakitu sing kapanggih, mun geus pendak tah tanda ujang tarima.
Kadar ngan jadi “panyelang”, nyelang bongan tadi nyilih, nginjeum ceuk basa Sundana, ka Gusti kuring anu Asih, INDUNG, BAPA, GURU KURING, nu matak ulah rek linglung, ka nagara nu baheula, siloka di Pajajaran, kapanggihna lamundaek nga-Bandungan.
Bogor ceuk basa baheula, eta basa ngandung harti, koropok mungguh jatina, beak ku nu ngadon nyilih, anak anu kumawani, patokan bapa digempur mikaresep ka nu anyar, karasana nya eyeuna, lolong torek nu jadi hukuman nana.
Satamatna nu pakawulaan nya lajeng didu’aan, maksadna:
Salamet Sunat Putrana
Salamet Nu gaduh wajib (ibu ramana)
Salamet Nyaksian (guru-guru sadayana)
Salamet abdi sadaya; mugi-migi tiasa ngawulaan ka Gustina, nya.
Gusti Anu Maha Suci
anu welas anu asih di alam kabeh !!!!!
cag
Tidak ada komentar:
Posting Komentar