ELMU NA NGELMU

ELMU NA NGELMU

gunem catur na

Ahmad jeung alawi

Ahmad... 

…. ku jalaran dina waktos ieu rame 

jalmi2 anu nyarioskeun tina “agama”, 

ku margi eta abdi bade tumaros, 

naon ari hartosna agama teh?

alawi: 

Ari “agama”, 

kahartina ku alawi mah eta teh: 

“patokan, angger-angger atawa ugeran” 

pikeun nyungsi kana jalan salamet.

Ahmad: 

Naha ari urang, bangsa Sunda (Jawa) ngagaduhan agama?

alawi : 

Ih atuh puguh, entong sariganing urang 

bangsa manusa (Sunda-Jawa) 

kapan tuh itu oge, 

eusina alam dunya, 

sato hewan, tatangkalan nepi ka pager-pager 

aya patokan nana saperti: 

nu weuteuh bakal bututna, 

nu pageuh aya longgerna , 

kembang ngajadi buah, 

reuneuh aya ngajuruna, 

jeung sajaba ti eta, 

jadi cindekna katerangan alawi mah 

kabeh ge aya patokan nana.

Ahmad: 

Leres….. 

jadi kahartosna ku abdi ayeuna, 

agama teh patokan anu tetep, 

sapertos sakabeh anu aya mimitina, 

kedah bae aya panganggeusan nana.

alawi : 

Enya kitu …. 

ngan bae ari agama anu diterangkeun ku alawi ayeuna mah ngandung maksud 

ngajawab kana pertanyaan ahmad 

tina hal agama anu kudu dipigawe ku manusa, ulah rek disamakeun 

jeung agamana sato hewan, atawa tatangkalan, da eta mah pada boga patokan 

sewang-sewangan.

Ahmad : 

Kumaha atuh ari pikeun patokan urang manusa supados tiasa salamet teh?

alawi : 

Keur waktu di dunya, 

euweuh deui nu jadi patokan alawi mah :

Badan      kudu   cageur

Adat         kudu    bageur

Kanyaho  kudu    bener

ahmadna kudu    pinter

                 jeung   singer

Ahmad : 

Ngarah naon pangna urang kudu mageuhan : Agama, patokan atawa angger-angger teh?

alawi : 

Kahartina ku alawi, 

lamun badan urang cageur, 

kalakuan bageur, 

kanyaho bener sarta pinter oge singer 

eta teh matak salamet, 

sarta sabalikna, mohal jadi jelema nu gampang ditipu atawa jadi jelema mubadir.

Ahmad : 

Nu kumaha ari nu kasebut mubadir teh?

alawi : 

Ari nu kasebut mubadir ku alawi mah nya-eta 

jelema nu euweuh gunana, 

keur mah teu cageur 

tambah teu bageur 

euweuh kanyaho 

katambah bodo, 

sok cul kana patokan sorangan 

ngudag-ngudag beja 

patokan anu ti batur (cenah), 

eta anu kitu anu kasasar (teu jeung kahartina) 

sok aya matak ngaruksak dunya 

katut pangeusina, jeung mun cara penyakit tea mah eta sabangsa jeung penyakit anu sok tepa (menular), sarta hese ditambaan nana.

Ahmad : 

Upami alawi kersa sareng aya waktos, 

mugi ka abdi ayeuna mang dongengkeun 

sakedik-kedikkeun mah, 

tina hal 

asal usulna aya agama 

di urang.

alawi : 

Hade ….. tapi ngadongeng oge, 

ngan sakadar ngadongengkeun 

“a g a m a 

alawi 

nya”.

Ahmad : 

Sawios …. mung disuhunkeun anu kahartos 

ku akal pikiran abdi.

alawi : 

Atuh puguh, 

keur naon ngadongeng keun anu teu kaharti mah, 

da urang teh lain barudak, 

malah lamun aya kecap anu teu kaharti, 

kudu daek “nanya”, 

mun aya nu teu mufakat, 

kudu daek ngamufakat keun, 

ulah rek sagala enya bae, 

da lain munding 

ulah rek asa-asa; 

bisi kahareup aya pikir penasaran, 

atuh matak naon   datang ka imah atawa ngondang alawi ari rek ngabadami keun 

pi salameteun mah; 

da ari urusan agama mah 

euweuh nu matak teu kaharti 

jeung moal aya nu matak jadi pasea (rugi), 

ari anu aya matak pasea atawa 

nu aya matak nga renggang keun baraya mah 

eta lain urusan agama, 

tapi marebutkeun urusan 

nu henteu kaharti 

(neangan kauntungan sorangan).

Ahmad : 

Mangga, namung sae na mah ti mimiti heula.

alawi : Kieu geura:

Badan urang 

asal lantaran ti indung 

(lain badan urang bae anu asal ti indung teh, 

tapi sakabeh badan anu nya’reat 

di alam mana bae eta aya asalna, 

indungna) 

taneuh tina bumi, 

napas tina angin, 

seuneu tina panon poe, 

cai ti laut).

Adat urang 

asal lantaran ti bapa 

(lain adat urang bae nu asal ti bapa teh, 

tapi sakabeh adat di alam mana bae eta aya asalna/bapana)

Kanyaho urang 

asal ti guru 

(guru nu 

tara sili bantah 

tara sili lainkeun, 

ti jaman kanjeng Nabi Adam tug nepi ka urang ayeuna, 

tenjo, 

denge, 

ambeu, 

ucap jeung 

ingetan 

estuning papak sarua).

Kuringna 

asal ti Gusti: 

anu matak lamun urang enggeus nyaho 

sarta rajeung geus nyaksina :

yen 

badan 

enya ti indung , 

sok piraku urang 

teu nyaho 

ka indung ?

yen 

adat 

enya ti bapa, 

sok piraku urang 

teu nyaho 

ka bapa ?

kanyaho 

enya ti guru, 

sok piraku sakitu ayeuna dianteur 

ku guru, 

di nyaho keun; 

mana gula mana amis; 

mana cuka mana haseum, 

jeung sajaba ti eta, 

masih keneh 

acan nyaho 

ka guruna ?

kuring 

enya ti Gustina, 

sok piraku urang 

can nyaho 

ka Gusti ?

ari Wujud 

anu aya, 

apan ieu 

badan urang

ari Wujud anu euweuh, 

apan ieu 

adat urang

ari Wujud anu gaib, 

apan ieu 

kanyaho urang,

ari Wujud anu teu aya dat-sipatna 

nu teu arah, 

teu enggon, 

kapan 

kuring 

tea.

Lamun urang geus 

ngaharti, 

tangtu urang 

bakal 

ngaku 

yen :

badan      

urang sarerea teh 

sa’asal 

(saindung)

adat        

urang sarerea teh 

sa’asal  

(sabapa)

kanyaho  

urang sarerea teh 

sa’asal 

(saguru)

kuringna 

urang sarerea teh 

sa’asal 

(sa-Gusti)

anu matak ceuk agama: 

urang kudu mandang 

ka diri batur 

sacara 

ka diri pribadi. 

Nya ari ringkesna katerangan alawi mah, 

lamun ahmad 

hayang 

migawe agama , 

geura prak 

bae :

Pikanyaah 

barang nu jolna 

ti indung 

(badan sing cageur, 

cukupan kaperluan nana, 

ulah disiksa, 

da eta teh sanes nu ahmad, 

malah upami ahmad geus tamat ngalakon 

di ieu dunya nu gede, 

kudu sing bisa 

mulangkeun kana 

asalna 

deui).

Pikanyaah 

barang nu jolna 

ti bapa 

(adat sing bageur ulah murka 

da tuang rama 

teh sanes 

buta).

Pikanyaah 

barang nu jolna 

ti guru 

(kanyaho sing bener, 

ulah ngagugulung cenah bae, 

da ahmad teh 

enggeus 

baleg).

Pikanyaah 

barang ti 

Nu Maha Suci 

(kuringna/

dewekna 

sing pinter

tur singer).

Ahmad : 

Ari nu disebut 

pinter 

teh kumaha ?

.

alawi : 

Ari pinter teh, 

geus teu loba omong, 

nenjo ka nu labuh hudangkeun, 

nenjo ka nu aus bere nginum, 

lain bae ka badan batur, 

ka badan sorangan 

ge kudu kitu, 

sabab lamun ahmad

tara daek barang dahar reujeung nginum, 

tangtu ahmad moal cageur, 

sarta lamun ahmad henteu cageur 

tangtu ahmad moal bisa bageur. 

Geuning jaman Karuhun mah, 

ku pinter-pinterna, 

samemeh ngala teh sok melak heula, 

acan aya nu ngaliwat (aus) sisi jalan 

geus disadiaan gentong cai 

jeung sajaba ti eta, 

sabab anu masih ngocoblak mah, 

eta kakara kasebut ngapalkeun, 

ari prakna mah 

duka teuing 

(kalobaan nana mah 

ngan wungkul 

popoyok).

Pikeun migawena di ahmad 

enggeus komplit, 

ngan tinggal ngagawekeun bae 

dibarengan ku 

hartina, 

saperti :

lamun ahmad 

arek barang cokot, 

naha sok gegeroan 

ka leungeun? 

Kapan terang ari 

leungeun anu cageur mah 

kakara ku karentegna hate oge 

geus jung indit nyokot naon nu di pikarep 

ku ahmad

Jeung ari leungeun 

anu bageur mah 

tara nyokot anu lain-lain, 

sarta leungeun anu nyaho mah 

geus tara nyalahan – 

tah eta nu kitu disebutna pinter  ! 

sarta sabalikna, 

anu ngagero keneh mah 

eta sidik 

yen masih keneh jauh 

(aya keneh antaraan nana), 

anu matak baheula mah aya sindir kieu :

Lodong nu kosong, ngalentrung ! ….

Tapi inget mad, 

jaman ayeuna mah 

ulah kaget, 

mun teu loba omong 

sigana  moal aya 

nu mercaya 

(tapi kitu soteh ceuk nu hayang dipercaya !)

Ahmad: 

Sanes alawi, 

eta cariosan teh anu bieu, 

naha ngabantun hukum ti mana? 

Sareng hukum teh aya sabaraha rupina?

alawi : 

Ari babaku nu dipake ku alawi, 

upama nyaritakeun hal 

sareat 

hukumna kudu hukum sara, 

jeung anu jadi hakim na

nya-eta kudu sare’at (sara) 

deui.

ari hartina hukum teh nya-eta 

putusan

ari hartina hakim 

nya-eta 

nu mutuskeun.

Ari 

sare’at 

(sakabeh anu gumelar) 

anu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci 

ti baheula tug nepi ka kiwari estu 

tetep 

(netepan kana ka ayaanna), 

saperti : Baheula 

tangkal kalapa 

buahna kalapa, 

ayeuna oge 

tangkal kalapa teh 

buahna kalapa keneh.

Di Amerika tangkal apel buahna apel. 

Di Sumatra oge tangkal apel teh buahna apel keneh 

jeung sajaba ti eta, 

jadi ceuk alawi mah 

sakabeh anu gumelar 

nu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci 

mah ti baheula nepi ka kiwari beunang disebut bisa ngahukum (mutus) 

jeung ngahakiman nana 

(sara jeung hukum sarana 

teu papisah).

Hukum Adatna :

Ari 

adat 

(sakabeh adat nu gumelar) 

anu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci 

ti baheula tug tepi ka kiwari, 

oge estu tetep 

(netepan kana ka-ayaan-nana). 

Saperti :

Baheula 

adatna gula teh 

amis.

Ayeuna oge 

gula teh 

amis 

bae.

Di Eropa 

adatna cuka teh haseum.

Di Jawa oge 

adatna cuka teh haseum 

bae jeung sajaba ti eta.

Jadi ceuk alawi mah .

sakabeh 

adat 

nu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci 

ti baheula nepi ka kiwari, 

beunang disebut bisa 

ngahukum 

(mutus) 

jeung 

ngahakiman nana 

(adat jeung hukum adatna teu papisah).

Hukum Akalna :

Sakabeh nu 

nyare’at 

katut 

adat-adatna, 

ku akalna nu 

berakal 

(boga kanyaho) 

ti baheula  tug nepi ka kiwari geus di 

“ngaranan”, 

saperti aya 

ngaran seuneu 

jeung 

ngaran panas, 

aya 

ngaran cai 

jeung 

ngaran tiis, 

jeung sajaba ti eta, 

ari maksudna taya lian supaya 

nga-gampang-keun 

cumarita, 

geusan campur jeung nu sejen, 

nurutkeun basa 

kabangsaan nana, 

ari

Hukum Allahna:

Ti baheula nepi ka kiwari,

Saha nu nenjo gunung 

nya siga 

gunung.

Saha nu nyagap 

seuneu 

nya 

ngarasa panas.

Jadi lamun ahmad geus nyaho 

ka eta 

4 hukum, 

meureun ahmad teh 

moal ngomong nu bakal teu kaharti 

di hareupeun alawi, 

saperti:

moal nyebut kalapa 

buahna nangka,

moal nyebut ka cuka 

adatna 

amis,

moal jeruk 

dingaranan 

gedang, jeung

moal rek nyagap seuneu ayeuna 

ari panasna 

engke.

Cindekna ahmad teh meureun moal wani ngabohong 

(ngawadul) 

ka alawi, 

sumawon-na ka anu sejen, sabab 

ku ahnad oge 

tangtu 

kaharti, 

geuning 

ngabohong 

ka anu sejen teh 

eta sarua bae jeung ngabohong ka diri ahmad pribadi.

Tapi palebah dieu mad 

sing harti 

anu dicarita-keun ku alawi bieu teh 

“hukum sara” 

“hukum adat” 

‘hukum kala” jeung 

“hukumulah” 

nu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci, 

nu ti baheula tug nepi ka kiwari 

estu 

teu aya robahna.

Ahmad : 

Naha aya deui hukum 

nu sanes ti eta ?

alawi : 

Atuh puguh aya mah, 

nya-eta 

hukum 

meunang nyieun jelema nu berakal, 

ari maksudna taya lian 

supaya jelema-jelema 

nu aya di dunya 

daek nurut kana aturan 

nu ditetepkeun 

ku jalema deui, 

sa kaum-kaum na , 

saperti :

Hukum Sarana

nu ditulis dina kertas

ditulisna ku mangsi

basana nurutkeun kabangsaan nana

dihakiman ku jelema

ayana di kaum-na

Hukum Adatna

nu ditulis dina kertas

ditulisna ku mangsi

basana nurutkeun kabangsaan nana

Hukum Akalna

nu ditulis dina kertas

ditulisna ku mangsi

basana nurutkeun kabangsaan nana

dihakiman ku jelema, 

ayana di bangsa

tukang hukum 

akal deui

Hukumulloh na

sabagian gede 

loba cenah

Cenah ti pada jelema

Cenah lamun urang maling

Cenah engke urang di akirat disiksa

Cenah lamun urang bageur,

Cenah engke di akirat urang diganjar.

Tah kieu 

katerangan hukum anu opat , 

ari maksudna mah taya lian 

mere nyaho kanu bodo 

(nu can nyaho ka dirina) 

da ari 

katerang alawi 

lamun jelema geus : 

cageur awakna, 

bageur ka batur, 

bener kanyahona jeung geus 

pinter tur 

singer 

geus nyaho kana hukum sara 

ti Gusti, 

geus nyaho kana hukum adat 

ti Gusti, 

geus nyaho kana hukum akal 

ti Gusti, 

jeung geus nyaho 

kana hukum Allah ti Gusti, 

sok piraku teu nyumponan 

kana hukum jieun jelema, 

sa-kaumna, 

sa-bangsana 

nurut adat 

ka-sopanan 

nana.

Ahmad: 

Dupi alawi 

bade nurut kana aturan 

jieun jelema 

anu 4 

bieu ?

alawu : 

Atuh puguh,……

sakabeh jieun jelema 

anu lumbrah dipake  

dina jaman ieu 

ku urang kudu dipake 

sabab lamun teu make, 

urang teh jiga kumaha? 

Tara-kadang 

bisa cilaka.

Ahmad: 

Cilaka kumaha ?

alawi : 

Saperti kieu bae, 

dina waktu ieu jelema 

di nu rame marake baju, 

bajuna jieun jelema, 

naha ahmad 

arek wani buligir 

(teu dibaju) 

di nu loba jelema ?

Ahmad : 

Moal 

da ngaraos 

isin.

alawi : 

Era kusaha ?

Ahmad : 

Ku jelema.

alawi : 

Tah kitu mad, 

anu matak ayeuna mah sakabeh jieun jelema 

ku ahmad ulah rek dilain-lain , 

teu dipake dina waktuna make; 

sabalikna ari ahmad keur nyorangan mah 

teu dibaju oge teu aya pi-kaeraeun, 

da diri mah tara ngera-ngera, 

ari era nu dipake ka-era ku diri mah 

ti dunya nepi ka akirat, 

nya-eta lamun urang ngalanggar kana agama tea. 

Di dunya urang teu cageur, tambah teu bageur 

katilu teu boga akal, bodo alah batan bodo, 

nga enya-enya nu lain, nga-lain-lain nu enya; 

nu matak ari ceuk alawi mah :

KAHIJI :

Ulah rek poho ka 

indung, 

sangkan badan urang cageur, 

karana ti alam manaoge moal aya 

anu ngaleuwihan kana kanyaahna 

indung ka anak, 

tapi dasar dunya geus ti balik 

ayeuna mah loba jelema 

nu geus ngaku 

tukang ngelmu 

tukang nyaritakeun 

lampah deungeun sing-rariungna teh 

euweuh deui ngan nyaritakeun jeung muji-muji bae deungeun 

nu teu aya hasil 

ka maranehna, 

ari indung na mah 

sigana geus kaluli-luli bae, 

malah loba nu ngarasa era (hina) boga indung 

bangsa urang Sunda (Jawa), 

malah mun bisa mah ngarana ge 

hayang make ngaran bangsa deungeun, 

teu ingetan waktu indung na ngakandung, 

salapan bulan lilana, nepi ka ngajuruna pisan, 

susah payah dilakonan 

nya-kitu enggeus di dunya, 

nyatu, 

nginum 

dihuapan 

disusuan, 

leutik nepi ka gede, 

ti hirup nepi ka paeh, 

kanyaah indung 

teu pegat.

KADUANA :

Ulah rek poho ka 

bapa, 

sangkan 

adat 

urang bageur, 

karana di alam mana oge 

moal aya anu ngaleuwihan kana ka-nyaahna 

bapa ka anak, 

tapi nya-eta atuh 

dasar loba pamanggih 

nu tibalik tea, 

jelema teh ngan 

muji-muji deungeun bae, 

nu estu teu aya 

pihasileun nana, 

leuheung lamun nyahona bener mah, 

da ari kalobaan nana 

ngan sa ukur beja wungkul, 

jeung mending lamun diturutan kahadean nana 

anu dicarita keun ku maranehan nana teh , 

da ari kalobaan nana ngan kakara tepi 

kana agulna wungkul, ku sapedah bisa maca, 

bisa ngomong make basa deungeun atawa 

bisa ngadongengkeun lampah deungeun tea, 

teu ingetan ka 

bapa 

anu sa kitu paeh posona, 

pagawean nu kumaha oge dilampahkeun  

taya liyan ku-nyaahna 

kanu jadi anak, 

jadi cindekna 

ka-nyaahna bapa ka-anak 

ti hirup nepi kapaehna 

estu teu aya pisan anggeusna 

jeung estu taya pangarahan nana

anu matak rugi ka anak.

KATILUNA :

Ulah rek poho ka 

guru, 

sangkan kanyaho urang bener, 

sabab moal manggih 

guru 

nu leuwih pinter 

ti guru urang, 

nu nuduhkeun 

mana gede 

mana leutik, 

panjang pondok 

sumawonna, 

amis peuheur, 

beureum koneng, 

mana indung 

mana bapa,, 

dunya katut 

adatna, 

wujud nu aya nu euweuh, , 

alam gaib kitu deui, 

tapi nya-eta atuh 

dasar teu dasar, 

ayeuna mah nu dijieun 

guru 

teh babaku 

jelema nu JIGA, 

ngomongna jiga, 

pakean nana jiga, 

nu karesepna jiga 

jeung sagalana jiga.

Jadi urang mah 

bangsa Sunda atawa 

Jawa anu henteu jiga 

(da enya!!). 

Di jaman ayeuna mah geus euweuh nu nanya sumawonna aya nu mercaya, 

nu matak alawi mere 

nyaho ka ahmad 

upama arek 

ngelmu 

ulah waka rek 

ingkar 

ti 

diri 

Ahmad heula, 

kapan 

barang na 

ku alawi 

tadi geus diterangkeun : 

badan ti indung, 

adat ti bapa, 

kanyaho ti guru jeung 

kuringna ti Gusti Nu Maha Suci.

Tapi lamun ahmad hayang jadi tukang ngobrol, ngobrolkeun ka ayaan dunya gede atawa 

hayang jadi tukang tembang ngalagukeun 

lagu-lagu dunya, ngarah jiga tea 

geura guguru bae ka jelema anu ayeuna, 

sabab jelema mah 

loba rupana, loba bangsana loba karesepna, 

anu dipikaresep (di-pikabutuh) ku maranehna tangtu diparandangna “ALUS” , 

tapi lamun ku maranehna teu di-pikaresep  

(teu dibutuhkeun) sok dipandang “GORENG”, 

ceuk jelema inten teh alus , 

ceuk hayam anu alus mah “sangu” , 

padahal anu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci 

geus 

tetep 

hukum sarana suci 

sagala galana.

KAOPATNA ;

Ulah rek poho ka 

Gusti, 

sangkan urang 

pinter, 

di dunya moal sabaraha lilana, 

sing bisa : 

nyumponan badan sing cageur

nyumponan adat sing bageur

nyumponan kanyaho sing bener

nyumponan kuring sing pinter,singer

Ari Gusti teh 

Nu Maha Suci 

bibitna sakabeh Nu Suci, 

ari Nu Suci teh 

nya-eta sakabeh  nu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci.

Nu Maha Suci teh 

nu ngagaduhan sifat 

welas jeung asih 

(Rohman Rohim ?),

ari nu welas nu asih di alam badan 

nya ti indung

ari nu welas nu asih di alam adat 

nya bapa

ari nu welas nu asih di alam gaib 

nya guru

ari nu welas nu asih di alam kabeh 

nya Gusti Nu Maha Suci (Robil-Alamin?)

Nu matak ceuk alawi mah 

saha2 anu ngalainkeun ka indungna, 

sarua jeung ngalainkeun ka lemah-caina.

anu ngalainkeun ka bapana 

sarua jeung hiji bangsa nu teu boga adat/

teu boga kasopanan.

anu ngalainkeun ka guruna 

sarua jeung nu geus teu boga akal/

sato !

anu ngalainkeun ka Gustina, 

sarua jeung penghianat /setan !

Nu matak mad 

tina hukum jieun jelema oge kudu nyaho 

hukum sara sa-kaumna, 

hukum adat sa-adatna, 

hukum akal sa-akalna, 

hukumuloh sa-Allahna, 

tapi lebah dieu, sa-geusna ahmad 

nyaho jeung nyaksian, 

omat ulah rek popoyok, 

da dunya mah beda-beda, 

kaumna kitu keneh, 

kaum cuka mah haraseum, 

kaum kina parahit, 

kaum gula aramis, 

seuneu panas 

cai tiis, 

kabeh ge ngaraku bener, 

ngan benerna teu ngahiji, 

kahalangan ku sara-na, 

kahalangan ku adat-na, 

kahalangan ku bener-na, 

kahalangan ku pinter-na: 

ka-lolobaan-nana 

pinterna pinter sorangan, 

benerna hayang bener sorangan, 

adatna murka sorangan jeung 

sara-na siga-na teh bet hayang 

keur sa-sorangan-eun, 

nu matak alam ayeuna 

loba nu pa-unggul-unggul, 

unggul saur, 

unggul tincak, 

mun teu unggul 

boga rasa henteu luhur, 

padahal saur sepuh urang baheula mah 

ulah arek luhur saur, 

ulah arek luhur tincak, 

da anu rumasa luhur teh 

estu jalma pang-hina-na, 

ayeuna mah geus pageuhan bae 

patokan diri sorangan, 

sabab baheula aya saur sepuh 

anu kira-kira kieu :

“Engke di jaman ahir, 

bakal loba jalma di dunya anu ngaraku 

ku ucapna geus SUCI, 

kanyahona ngan semet TEJA, 

tapi ari angkeuh asa pang-luhurna. 

Ari hartina teja teh nya-eta 

cahyana dunya 

beureum, 

koneng, 

bodas, 

hideung 

jeung sajaba ti eta), 

pagawean nana ngan nyiksa diri sina teu cageur, 

ngajak-ngajak henteu bageur, 

sok ngaku bener sorangan 

ngalain-lain ka batur, 

ngaran Suci di dunya enggeus diaku, 

tah nu kitu ulah arek di-guru-an, 

bisi diri badan jeung banda ruksak 

dipake tawajuh, jeung baraya patelak, 

benerna ngan be-beneran, 

pinterna nya kablinger, 

teu ngaraksa 

ka barang ti indung 

nu dititipkeun ka manehna, 

teu nyaho eun indungna mah nenjo anakna 

teu dahar atawa-na  henteu nginum teh 

sok tuluy ceurik, 

mun nenjo anakna gering, 

indung mah luas ngorbankeun nyawa 

asal boga anak cageur deui, 

anu dititah tirakat soteh manehna 

lain jas-na 

tapi ari ieu badan-na 

disiksa sina teu cageur 

teu dibere nyatu nginum, 

marukana ari badan teh manehna, 

anu dititah tirakat tea, 

hih lain, ari badan mah 

titipan ti indung, 

salilana manehna ngumbara di dunya gede 

nya make badan 

eta nu kakuatan nana numpang/make ti dunya 

nu gede, sarta lamun enggeus, 

atuh geus pulang keun deui ka-asalna, 

ari tirakat keur manehna 

nya-eta 

boga kanyaho teh geura pake, 

sing bisa ngajaga badanna 

ulah aya ka-kurangan-nana 

sangkan cageur, 

sing bisa ngajaga adatna 

ulah aya ka-kurangan-nana 

sangkan bageur! 

bisa ngurus badan jeung teu nyieun 

teu ngeunah ka batur, 

sakitu oge 

bener jeung pinter!

Tapi dasar dunya geus tepi ka dasarna, 

eta jelema nu kitu, ana nenjo ka jelema 

nu sok ngurus kana kasehatan badanna, 

make hayoh nyebut Fir’aun sagala 

(eta ku sapedah sok dahar jeung nginum?), 

kawas nyaho ka Fir’aon teh, naon 

ari Fir’aon teh? 

Kuhayang-hayangna dipercaya, 

make hayoh make basa nu teu kaharti ku urang, 

ngarah euweuh tuluyna, 

ari Fir’aon teh nya-eta jelema nu teu cageur 

tambah teu bageur, owah akalna, 

ngaku suci ku ucapna, 

nepikeun ka teu nyaho kana getihna pribadi 

nu ngocor di na badanna  

beurang peuting teu aya eureun-na, 

bisi ahmad acan nyaho :

ka-nyaah ti indung 

salawasna ngocor 

dina badan na

ka-nyaah ti bapa     

salawasna ngocor 

dina adatna

ka-nyaah ti guru     

salawasna ngocor 

dina kanyahona

ka-nyaah ti Gusti    

salawasna ngocor 

di alam kabeh, 

kade lain 

ngocor kawas cai mad ! 

getih ngocor. 

Tina ngocorna getih 

jadi kakuatan (magnet). 

Tina kakuatan 

jadi nyaho = terang (licht). 

Tina terang 

jadi nyaho ka kabeh !

Ku gebleg-geblegna 

eta jelema anu euweuh kanyaho 

kana stroom nyebutkeun nana oge “sihir” 

(marukana usik malikna teh teu make stroom?), 

tapi ari nyarita mah 

mani kawas jalma anu leuwih, 

panon poe, 

bintang, 

bulan 

sagala ditata-an, 

siga nu heu”euh 

tapi electrileit  (listrik) 

anu di badan na henteu nyaho 

naha kitu ?

Cindekna katerang alawi :

Nu poho ka badan 

sarua jeung poho ka indung – 

nu poho ka indung 

sarua jeung nu tani poho ka bumi.

Nu poho ka adat

sarua jeung nu poho ka bapa – 

nu poho ka bapa sarua jeung 

nu dagang teu boga kasopanan.

Nu poho kana kanyaho 

sarua jeung nu poho ka guru – 

nu poho ka guru sarua jeung 

nu boga kahayang (karajinan) euweuh  akalna 

(benerna).

Nu poho kana dirina

 sarua jeung nu poho ka Gusti – 

nu poho ka Gusti sarua jeung 

nu rek kumawula euweuh kapinteran nana !

Ahmad : 

Sadaya omongan alawi ti tadi ku ahmad 

dicatet dina ieu buku, mung bae tadi alawi 

aya saur kieu :

badan ti indung – 

adat ti bapa – 

kanyaho ti guru – 

kuring ti Gusti, 

jadi kahartos-na ku abdi; 

Nu Maha Suci teh 

bibit anu saruci, 

anu saruci 

teh nya-eta 

anu dijadikeun ku Nu Maha Suci 

nya-eta:

“Sare’atna 

nya dunya katut pangeusina; 

Tarekatna 

nya adat dunya; 

Hakekatna 

nya kanyaho; 

Marifatna 

nya kuring/”

Ku margi eta sae alawi kersa nga-dongengkeun deui sakedik mah tina hal patokan kuringna.

***

alawi nga-dongeng-keun pamendak tina hal 

KURING

    

Ari kuring asal timana ?

Ari asal mah ti Pangeran.

Atuh lamun kuringasal ti Pangeran mah 

meureun anu tangtu “nyaho” ka Pangeran-Na ?

Atuh puguh ….

da moal pati-pati kuring keur waktu kawin 

ka pamajikan kuring, di payuneun 

wakil Pangeran (Halifatuloh) ? 

sarta disaksi ku sarat-sarat kaum kuring, 

dina Adeganana Pangeran (Baitulaoh?) 

geus ngucapkeun:

“Kuring “NYAHO” sarta “NYAKSIAN” 

yen euweuh deui Pangeran nu wajib dikawulaan 

ku kuring anging Gusti kuring Anu Maha Suci”. 

lamun kuring henteu nyaho.

1. Saha “asmana” Pangeran teh ? 

     jeung saha ari “ngaran” kuring ?

2. Kuring mah teu arek wawanianan nyebut 

     asmana Pangeran, da kuring “yakin” 

     Pangeran kuring mah teu aya bangsana 

     (laesa kamislihi?) 

     ari anu sok dingaranan mah, eta nu tangtu bae 

     aya bangsana, 

     jeung pangna dingaranan teh taya lian ngan 

     supaya gampang dicaritakeun nana 

     jeung inggis atawa bisi pahili; 

     saperti pangeran-pangeran anu di dunya.         

      Kuring ge nya kitu keneh; 

      sakalieun boga ngaran ,,abdi” oge 

      lamun kuring geus bisa ,,ngawulana” 

      ka Pangeran (Gusti kuring) tea.

1. Naha ari ahmad’teh lain ngaran kuring ?

2. Ih, ari ahmad mah ngan sakadar ngaran 

     jieun jelema (jieun batur) 

     nu nganga-ranan karana adegan kuring 

     di dunya, 

     nya-eta ku lantaran loba bangsana, 

     ku supaya ulah pahili tea jeung ari nu 

     dingaranan ahmad mah eta 

     aya indung bapana (kolotna) …..

     Kitu oge eta ngaran ahmad teh 

     henteu gampang-gampang diaku bae , 

     da lamun kuring dhohirna migawe:  

     kahewanan teuing, 

     kadunyan teuing, 

     karobanan teuing, atawa 

     kasetanan mah, 

     ngaran “ahmad” teh teu beunang (teu pantes)

     dipake, da ahmad teh keur “ngaran” manusa 

     nu geus bisa “migawe” kamanusaan nana.

1.Ari Pangeran kuring teh lain Nu Maha Suci ?

2. Enya…..

1. Atuh lamun kuring asal ti Nu Maha Suci mah, 

    kuring oge mereun suci, 

    da itu geuning cai nu aya dimana-mana 

    nu asalna ti laut (sagara cai) bet disebut 

    tunggal cai keneh?

2.Atuh puguh, da lamun kuring teu suci mah, 

   di dunya teh kuring anu tangtu moal bisa nyaho: 

   mana anu disebut salah jeung bener, 

   hideung jeung bodas, 

   panjang jeung pondok, 

   amis jeung pait, 

   goreng, hade, 

   jeung sabangsana 

   nu dijadikeun ku Pangeran kuring.

1. Ayeuna kuring sanggeusna ngarasa aya 

    dina badan nu dipake ku kuring satungtung 

    aya di alam dunya (pamajikan), 

    naha masih keneh eling ka kuringna 

    jeung kana kawajiban kuring pribadi ?

2. Atuh puguh, eta mah kieu geura, saibarat

    kuring keur ngawayang uwong, di-dangdanan          jeung di jieun naon bae, naha Erjuna atawa.    

    jadi. Buta, kapan ari kuringna mah eling, 

    yen kuring mah lain Erjuna jeung lain Buta, 

    ngaku ngaran Erjuna (Buta) soteh dina keur 

    ngawayang uwong bae; 

    nya kitu deui keur waktu kuring di alam dunya, 

    dina adegan jeung ngaran manusa, 

    dina satungtung ngigelkeun jeung ngalagukeun 

    lagu kamanusan teh, kuringna mah kudu tetep.      elingna kana asal kuring pribadi, 

    jeung oge dibarengan bari migawe kawajiban 

    kuring sacara nu asal ti Gusti nu Maha Suci.

1. Naha boga kawajiban naon 

    jeung kudu kumaha cara-carana 

    ari anu asal ti Gusti Nu Maha Suci teh ?

2. Haarr …. 

    kapan samangsa-mangsa 

    asal ti Nu Maha Suci, 

    anu tangtu eta teh Suci, 

    nya kitu deui lamun kuring 

   geus nyaho mana nu disebut salah jeung 

    mana.nu disebut bener,

    kuring diwajibkeun ngarukunkeun 

    dlohir jeung bathin 

    (anu jadi pamajikan kuring, 

    sok komo lamun nepi ka bisa ngarukunkeun.          saluareun diri kuring dunyakatut pangeusina          mah).

1. Ngarah naon sina rukun teh ?

2.Ari anu disebut rukun ku kuring mah kieu: 

   Sakabeh mahluk Pangeran anu araya di dunya, 

   sing baroga perasaan kumaha cara-carana nu.       kumawula ka Pangeranna nurutkeun adegan 

   jeung ngaran manehna da ari picontoheun mah     kabeh oge picontoheun, sanajan anu teu 

   ngomong oge, saperti tuh panon-poe, geuning 

   panasna, cahyana, keur sarerea, ngahasilkeun       ka sarerea, pagawean nana bukti ! 

   Tuh laut nyaian ka sarerea, niisan ka sarerea, 

   pagawean nana bukti ! 

   Tuh angin nganapasan ka sarerea, mindah-             mindahkeun hawa ka sarerea, pagawean nana.       bukti

   bumi  ge kitu

Cindekna: 

seneu, 

cai, 

angin  

bumi 

geus jadi conto; 

malah badan jeung kasehatan nu dipake kukuring 

ayeuna, ayana teh ku rukunna eta nu opat, 

ayeuna ari kuringna nu ngaku asal ti 

Nu Maha Suci, 

tur geus ngaku leuwih mulya ti sakabeh mahluk, 

dina waktu nyekel rol (ngalakon) di dunya, 

mun cara dina ngawayang uwong mah, 

di dunya teh keur nyekel lalakon jeung pakean Bathara Guru, 

naha pantes ari igel jeung lagu 

cara igel -parigelna buta hejo bae  ? 

Atuh lamun kitu bae mah dunya katut pangeusina teh moal aya beresna (kusut). 

Jadi hartina rukun anu dicaritakeun ku kuring 

mah kieu : 

Kajeun pabarencay sumawonna ngumpul, 

asal sing rukun! 

silih ome keun 

dina kasalahan nana, 

silih turutan dina kahadean deukeut sumawonna jauh ulah rek migawe pagawean atawa 

omongan nu temahna matak teu salamet ka 

dirina atawa ka nu sejen, 

sabab: sanajan henteu ngocoblak ngomong, 

tapi, ari migawe pagawean nu hade mah, 

eta leuwih gede mangpaatna ti batan nu wungkul ngomongkeun atawa ngapalkeun keneh salob kitab papatah (tirakat ngosongan beuteung!) 

timana jalanna rukun jeung batur lamun 

di jero beuteung na 

ribut bae.

1.     Ari geus rukun kumaha ?

2.     Nya ari geus kitu mah, anu tangtu 

dunya katut pangeusina teh surup disebut 

bener jeung salametna.

1. Ngarah naon ari geus balener kabeh ?

2. Kapan ngarah paruguh surupan nana deui, 

tuh geuning itu nu nyontoan mah 

mani teu aya eureunna; 

cai ka laut deui, 

seuneu ka panon poe deui, 

napas ka angin deui, 

taneuh ka bumi deui, 

estu teu matak hese ka kuring 

mun tas ngawayang uwong tea mah pakean teh bet beberes ku maneh (otomatis?), 

jeung ari kuringna mah hayang balik ka asal kuring deui, 

da ari dunya mah lain asal kuring, 

bener ayeuna mah kuring teh keur ngalakon di 

dunya 

sing surup dina adegan dunya soteh, 

cageur jeung bageur; 

tapi ari geus tamat lalakon mah 

kuring teh sing surup ka asal kuring deui, 

malah ari kahayang mah nu nurutkeun kawajiban, 

dunya katut pangeusina teh meujeuhna 

babalik sing surup ka kuring 

(dunya sing surup ka kuring, 

kuring oge sing surup ka Pangeran kuring), 

da lamun acan sucimah sok asa moal bisa, 

“pulih ka jati pulang ka asal kuring deui, 

nya ka Gusti Nu Maha Suci”

 (inna Lilahi wa inna Lilahi Rojiun?).

1.Lamun kuring geus bisa ngarukunkeun diri, 

komo lamun tepi ka bisa nga-rukun-keun nu sejen, naon pingaraneun kuring ?

2. Ari nu geus bisa nga-rukun-keun mah, 

eta pantes dingaranan 

“abdi” sabab geus bisa ngawulaan nana 

ka Pangeran.

1.Cing carita keun, 

kudu kumaha kuring di dunya ngawulaan nana 

Pangeran, tepi ka tutgna boga ngaran abdi teh ?

2. Lamun dicarita-keun mah, kieu 

kuring teh : Kudu mangeran ka 

Gusti Nu Maha Suci, 

ari pagawean nana nya-eta urang di dunya sarerea kudu maranut ka : sakuring-kuringna 

nu asal ti Nu Maha Suci tea, 

sabab tadi oge geus diterangkeun da kuringna 

nu aya di aranjeun teh asal ti Pangeran kuring keneh, henteu beda cara cai dimana-mana, 

asalna ti laut keneh. 

Urang di dunya pada karumawula ka Pangeran 

pada harayang jadi abdi-na (abdi Gusti) = 

ngalimah kalih; 

mun keur waktu urang baheula di pasantren 

(pamuridan mah eta teh disebutna “{Syahadat”): 

Kudu mangeran ka Gusti Nu Maha Suci, 

Kudu manut ka utusanna Nu Maha Suci.

1.Kumaha ari mangeranna  ka 

Gusti Nu Maha Suci teh? 

Jeung kumaha ari manut ka Utusan nana teh? 

da mustahil 

ari cukup ku ngomong wungkul mah, 

da ari ngomong na mah budak leutik oge mun diajar mah meureun bisa-eun.

2. Ari mangeran ka Gusti Nu Maha Suci 

urang kudu migawe pagawean nu Suci 

(ngawujudkeun pagawean anu hade) 

jeung ari manut ka Utusan Nu Maha Suci 

urang kudu daek mere pituduh ka sakur nu 

teu nyaho-eun kana jalan anu bener, 

dibarengan ku tekad anu henteu rek ngarah ngarinah, sabab urang kudu :

Sembahyang

Ngiblat kana adegan Nu Maha Suci, 

(ka sakabeh nu dumadi), kudu ngarti sarta surti, 

bisa nangtung, ruku, sujud jeung lungguhna 

sakabeh mahluk teh 

ana kacukupan 

seuneu, 

cai, 

angin, 

bumina, 

anu matak lamun urang enggeus harti sarta 

lamun nenjo mahluk anu kakurangan 

(teu cageur atawa teu bageur) 

urang kudu bisa nyalametkeun, 

geuning dina panutupan solat, 

aya kecap aweh salam 

(mere salamet = nyalametkeun) 

ka sakabeh Rahmatna Allah 

nu geus diberkatkeun ka urang sarerea 

(asalamu alaikum warahmatulohi wa barkatuh?)

Zakat – Fitrah

Nulung ka nu butuh – nalang ka nu susah, 

nganteur ka nu keu-eung, nuduhkeun ka nu teu nyaho; lamun urang acan nyaho ka nu butuh atawa ka nu susah 

(anu kakurangan dahareun atawa inumeun) 

urang kudu :

Puasa

Tah dina puasa urang bakal nyaho kumaha ari 

rasana teu dahar? 

kumaha ari rasana teu nginum ? 

jeung sajaba ti eta. 

Lamun urang geus kaharti sarta ka surti, 

naha henteu leuwih hade lamun urang sarerea 

(dunya katut pangeusina) 

pada rukun sing:

Munggah jadi Hiji dina Adegan Nu Maha Suci

Ku nyumpumponan kana Rukun anu 5 bieu ? 

sabab eta nu Rukun teh Suci, 

jeung ari nu hayang Suci, 

pagawaean nana kudu Rukun !

Hukum Sarana 

geus pada baroga, sakaumna-sakaumna !

Hukum Adatna 

geus pada baroga, sa-adatna-sa-adatna !

Hukum Akalna 

geus pada baroga, geusan ngahijina/Rukunna !

Hukum Allahna 

nu geus tetep dina Adegan Nu Maha Suci :

Saha nu nyagap seuneu : Panas 

Saha nu melak bakal ngala buahna

Saha nu resep ngabobodo ka batur 

(nga-wirid-keun bohong ka nu sejen) 

sabetah kabita ku dunyana atawa hayang diesebut jelema pinter, awal-akir anak incuna 

bakal milu kabobodo ku pelak manehna ayeuna !

Saha-saha nu nyebarkeun elmu salingkuh, 

awal-akir anak incuna oge bakal jadi jelema bodo !

Saha-saha nu sok tuturut munding 

anak incuna oge alamat teu beda jeung munding!

Kuring percaya : Gusti Nu Maha Suci 

geus ngajadikeun dunya katut pangeusina 

ku ayana dunya katut pangeusina teh geus ngajadikeun lantaran kuring sarerea.

Sareatna badan ti Indung

Tarekatna adat ti Bapa

Hakekatna kanyaho ti Guru

Ma’rifatna kuring ti Gusti

Ayeuna kasebut ku lumbrah :

Badan teh nya badan kuring

Adat teh nya adat kuring

Kanyaho teh nya kanyaho kuring

Kabeh diborong ku kuring

Nu asih ka badan kuring nya indung

Nu asih ka adat kuring nya bapa

Nu asih ka kanyaho kuring nya guru

Nu asih di alam kabeh nya : Gusti Nu Maha Suci 

(Robbil Allamin)

Nu matak lamun kuring geus baleg, 

geus boga kanyaho, tur kuring mah 

estu nu MIBUTUHNA ku badan cageur, 

ku adat bageur, jeung kanyaho nu bener, 

atuh mistina mah tikel rebu milu nya’ah ka badanna, milu nya’ah ka adatna, jeung milu nya’ah kana kanyahona teh, malik nya’ah ka alam 

jeung pangeusina kabeh nu dijadikeun ku 

Nu Maha Suci nu dipikabutuh ku sarerea.

Sakabeh badan 

ulah disiksa/sina teu cageur

.

Sakabeh adat 

ulah dipake ngasut/sina teu bener ulah kurang (min), jeung ulah leuwih (plus) bisi jadi jelema anu teu jejeg (abnormal)

Kanyaho 

anu aya matak teu hade ulah sok disebarkeun bisi nular ka nu sejen jeung euweuh deui puntanganeun kuring ayeuna (dina waktu ieu) mah ngan wungkul kuring pribadi,

Kuring anu nyagap seuneu , 

batur moal milu panas

.

Kuring anu dahar, 

batur moal milu seubeuh

Kuring anu goreng, 

batur moal milu dosa jeung sajaba ti eta.

Jadi ringkesna kuring teh kudu tetep mageuhan agama (patokan) kuring pribadi,

Jeung kuring teu dikudukeun pipindahan agama 

atawa moyok nu batur,

Nu hade wajib diturut, gorengna kudu di jauhan/ mun bisa kudu ngomekeun,

Sabab ari goreng teh ka kuringna matak jadi karugian anu pohara gedena, .

sareatna badan ruksak, 

tarekatna jeung dulur oge patelak, 

hakekatna guguru ka Teja cahya, 

ma’ripatna lain Suci lain pinter, 

tapi jadi bebeakan beresih sagala-galana (0=nol).

Badan kuring 

sanajan dipolas-polis, 

diruruba ku carita atawa ganti dangdanan, 

ganti sipat, 

ganti adat, 

kanyaho nurutan batur, 

kuringna mah teu panglingeun

Adat kuring 

sanajan digosok unggal waktu moal luntur, 

da boga bakal sorangan, saibarat kopi susu, sakitu geus dihijikeun ku cai panas nu ngagolak, rasana mah teu pahili, susu – susu, gula – gula, nya kitu deui kopina; ngan raosna nu ngahiji soteh, kitu oge lamun salah sahiji barang teu aya nu leuwih atawa aya nu kurang, jeung kitu oge lamun anu ngarasakeun nana boga kanyaho (cageur bageur).

Kuring teu arek era disebut bangsa Sunda (Jawa)

Kuring teu arek era make kasopanan Sunda (Jawa)

Kuring teu arek era nyaritakeun hal patokan Sunda (Jawa)

sabab kuring percaya Gusti kuring Anu Maha Suci 

ngajadikeun nana mahluk teh moal kakurangan atawa moal kaleuwihan.

Kuring percaya bangsa Kuring teh 

jelema aya kamanusaan nana.

Kuring percaya .bangsa Kuring teh 

boga adat, aya kasopanan nana.

Kuring percaya bangsa Kuring teh 

boga kanyaho, aya kawruhna.

Kuring percaya bangsa kuring teh kudu iman, 

aya kukuhna da mustahil ari kayu-batu,sato-hewan, dunya katut pangeusina boga kukuh, 

ari kuring henteu ?.......

nya ari rupa mah puguh bae beunang dipolas-polis saperti : 

“Kai ku pamaksa jelema, dituar, di ku di kieu  nepi ka geus jadi meja, disirlak atawa di cet, tapi kai na mah teu leungit-leungit nya kitu deui sirung nu jadi dina tunggulna, nya kai deui kai deui.

“Naha bisa Suci lamun teu make Iman”?

Kaharti kukuring mah lamun :

teu iman ka nu Wujud = teu cageur

teu iman ka nu Karasa = teu bageur

teu iman ka nu Bener = teu boga kanyaho

teu iman ka nu Pinter = bodo

teu iman ka nu Pasti = tangtu

teu iman ka nu Salamaet = cilaka

Lamun palebah dieu acan masih kaharti keneh geura ngalieuk atuh ka kenca ka katuhu kilang bara daek nenjo tincakeun ka hareup mah, atuh anu ka tukang-tukang ……..

balikeun awak teh sugan inget ka wiwitan :

Tah Indung Anjeun

Tah Bapa Anjeun

Tah Guru Anjeun

Tah nu “wawangina disilih ku anjeun”.

Palebah dieu, teu aya menak teu aya kuring, henteu beunghar henteu miskin, saha bae nu nyebarkeun cucuk, awal akir eta cucuk  teh bakal jadi, lobana tikel puluh batan anu disebarkeun (leuweung?), sarta anak incuna (turunan nana = tironan nana) anu nyebarkeun tea age, nya bakal kacugak ku pepelakan nana.

Anu matak lamun urang nya’ah ka anak incu nu hirup pandeurieun urang, omat ulah rek wani-wani migawe pagawean anu goreng (nu teu pantes), malah kudu dibere nyaho jeung sina mikanya’ah ka bangsana, mika cinta kana adat sorangan nana, da ari elmu akalna mah jolna ku campur tea, sarta tuduhkeun Hukum-mulohna nu lain jieun jelema (disingsieunan atawa dibibitaan).

--------------------------------

lagu Kinanti buhun :

Sir ati ngajadi gulung,

lila-lila jadi kuring, 

anjaclang di alam Padang, rus ras sok rea ka eling , katineung reujeung kamelang, 

melang mangmang 

beurang peuting.

Nunggu nunggu cunduk waktu, 

nganci-nganci nitih wanci, ngadagoan datang mangsa, henteu kendat beurang peuting, 

sanajan nepi ka ajal, bulak-balik mo’ katilik.

Mungguhing nu jadi mahluk, tuna harta sepi harti, 

henteu bodo-bodo acan, surup jeung unggeling dalil, nyebut enya puguh enya, nyebut lain puguh lain.

Mahluk mung darma lumaku , Gusti nu ngusikkeun diri, ibarat dalang jeung wayang, nya kitu mahluk jeung Gusti, aya maneh aya kula, 

teu pisan pisah saeutik.

Paur lamu seug dicatur, 

ketir lamun dipikir, 

moal lancar ku di talar, 

Gusti lain dina biwir, 

di dunya henteu gumelar, amung mahluk anu lahir.

Lamun mukir anu saestu, moal kalis ku ka inggis, susah lamun nincak salah, 

ati henteu weleh ngait, 

lamun emut sok sumuat, beuki lila beuki muhii.

Ninggang di jalma takabur, umangkeuh reujeung sumingkin, 

samar kana bisa nyasar, 

ari tetep moal lilir, 

nyekel iman ngan salancar, da ngukuhan elmu nu dir.

Nu puguh ngan matak linglung, 

muru bukur malar bukti, ngudag-ngudag nu teu guna, kira-kira teu kasungsi, bongan tekad anu salah, nguntit-nguntit anu lain.

Mun kitu tangtu kaliru, 

misil moal jadi hasil, 

malah malah tambah susah, pinanggih reujeung kasedih, ubarna ngan kudu sabar, pasti anu tangtu jadi.

Kukuh pengkuh kudu puguh, cengeng ati masing pasti, sanajan lempang salengkah, ulah henteu jeung dipikir, poma arek tinggal bismilah, sangkan rahman-rahim panggih.

Dunya mung saukur ngaku, henteu beunghar henteu miskin, menak kuring sakabehna , 

teu diwincik wiji-wiji, 

pasti kapurba-wisesa, 

ti lahir nepi ka bathin.

Mungguhing anu linuhung, lantip ati tur berbudi, nyoreang taya karingrang, tebih marganing kasedih, ca’ang padang narawangan, dumeling ngagem ka-eling.

“Kasinoman

Neda ageung pangaksama, ka pramitra jaler istri, 

anu sami ngalu’uhan, 

ka ieu riungan wengi, 

muga karesa  nyakseni, 

reh numut galur karuhun, budak kedah disunatan, 

boh awewe boh lalaki, 

malah mandar rahayu dipawenangan.

Salametan ieu budak, 

yakin ti nini ti aki, 

katut ti indung bapana, 

malah ti kadang ti wargi,jembarna ti Maha Suci, jumunjung Nu Maha Agung, kumarga eta sumangga lenyepan ku sanubari, 

wincik budak malah mandar jasa mekar.

Baeu banget anak bapa, ujang sarawuh si nyai, Fatimah Mamunah Dayat, anak bapa sing prihatin, ujang teu nini teu aki, 

ngan bapa jeung ema wungkul, 

tur aya di pangumbaraan, ngan bae enung anaking, mangka janglar tumarima kana kadir.

Rumasa ema jeung bapa, 

ti mimiti enung lahir, 

taya tandana ka anak, 

nyipat kawelas-ka’asih, 

ngan sugan baring supagi , ginanjar Gusti yang Agung, barisa ngajaga awak, 

mingpin sanubari batin, anging ieu bekel di Pawenanngan.

Pertanda bapa ka ujang, 

Ema nya’ah ka si nyai, 

lain uwang lain barang, 

ngan bapa ieu ngawaris, malah mandar jadi eling, 

keur jimat enung ka payun, mun pareng paranjang yuswa, bekel gumelar di lahir, baris modal ngumbara di Pawenangan.

Poma poho ka wulangan, 

cai lali awit bijil, 

henteu nyaho ka sagara, 

ulah kaya memeh miskin, poma tonggoy kana lahir, sing emut enung ka puhu, conto Batara Surya, 

sumorot kadia tatit, 

ngempur pamor sumirat ti beulah wetan.

Hegar rahmating Pangeran , mahluk Gusti sami muji, 

kana kajembaran nana, 

pecat sawed nema wanci, rumangsang anu ngagilir,mipit menit muru waktu, ceg anceg wates manceran, ditema ku waktu lingsir, tunggang gunung kawas anu ngawawa’as.

Jeg anu ngahiap hiap ngajak sumujud ka Gusti, muja ka yang Maha Mulia, layung koneng nu ngaganti, nyilokaan mahluk Gusti, candra wetan anu cunduk, tah ujang hirup di dunya, masing sasihna ti Gusti, wincik bapa teangan masing kapendak.

Mun bapa aya hadena, conto ku ujang ku nyai, anu goreng mah ulah, ujang nyai masing eling, nu ingkar ti laku Suci, kajeun bapa kajeun indung, ari goreng laku na mah, ulah diturut saeutik, mikolot mah poma ujang ulah robah.

Sing tumetep poma robah, pahing soteh adat iblis, bisi ngaruksak turunan, anggur ujang mangka nyangling, sing caringcing ulah cicing, anggur sipuh laku sepuh, ujang teu aya salahna, mun kolotna beuheung munding, geuwat rawat ku tekad jeung kalakuan.

Tembongkeun lampah si ujang , contokeun karintih nyai, ari ku lisan mah ulah, poma dek nyiduh ka langit , kajeun di wali di nabi, taya nu miwulang sepuh, tah ujang matak doraka, anu lancang kumawani, kajeun hina kajeun laip bapa urang.

Pangeran di pawenangan, Gusti ujang di lahir, nu jadi marga lantaran, pang ujang jeung nyai lahir , digelarkeun Maha Suci, sababna bapa jeung indung , nu matak ceuk caturangga paribasa nini aki, indung bapa di dunya nu leuwih mulya.

Kajeun jelema beurat beunghar, sugih harta loba harti, mun teu rumawat ka sepah, temahna matak balai, nu matak sing jadi eling, meungpeung bapa sareng ibu ayeuna masih gumelar, kadongdora ujang eling, geus euweuh mah geuning sok dikarorehan.

Di tareang ka kuburan, nyai ujang mah anaking, ayeuna bae ayeuna, sing ngesto na sanubari, meumpeung cukup saksi diri, wawakil yang Maha Agung, ari jalan rumawatna, waris bapa nu ngabukti, ku si ujang poma kudu dipiara.

Lain waris harta benda, wujud diri sanubari, geuning ujang boga badan, boga tangan boga kuping, kumplit anggahota diri, warisan ti rama ibu, cing coba bapa rek nanya, kira-kirana ka-uji, sabaraha eta pihargaeun nana ?

 Pamenta ema jeung bapa, kade ujang mangka lali, pangajina diri ujang, modalna keur nyungsi batin, mun teu nyaho harga diri, temahna sok jadi bingung, sok lieur lolong dunyana, batinna mah komo deui, indung bapa sok dijieun ponakawan.

Cangcaianna ti sepah mah, ujang masing jadi eling, karasa pisan ku bapa, nu matak enung anaking, poma masing jadi eling, di anak mah kantun mulus, sangsara mah geus ku bapa, ngan saeutik ka si nyai, pesen bapa geura regepkeun ku ujang.

Mun bapa ninggang ka mangsa, tepi kana titis tulis lain rek sungkan rek baha, teu tarima kana takdir , kabeurat teu aya deui , kajaba ngan anak wungkul, kainggis sieun minculak, ingkar kana hukum diri, ngan sakitu ka bapa anu jadi beurat.

Kawasna moal sampurna, bapa mo pulih ka jati, mo bisa pulang ka asal, kahalangan ku kaeling, sukma ngalayang di lahir, anak anu jadi galur, tah lamun ujang nyai nyaah, tandana rek males pulih, ka bapa mah lain sipat kadaharan.

Mungguhing lelembutan mah, basa lembut eta latip, basa latip eta laesa, mo bisa dibanding lahir , anging kudu latip deui, kakara tiasa terus, ka sukma bapa teu wiat, ku jalan pijah si nyai, jeung si ujang pijahna ku kalakuan.

Nu nyumponan ka sampurnaan, nu cocog sareng agami, nya-eta lampah utama, nu pantes tata karami, jeung deui ujang sing eling,, pagulung soteh jeung indung,, jongok ayeuna jeung bapa, bukti soteh ku jasmani, basa jasad baju nu keuna ku ruksak.

Teu langgeng mungguh ayana , keuna ku owah ku gingsir, mungguhing enggeus ruksak mah, ujang susah nya milari, hayang papanggih jeung bukti, tepung jeung rama jeung ibu, bukti jeung kurungan nana, kajeun ka cai ka leuwi, ka sampalan ka leuweung ka pajaratan.

Taya panginten kapendak, biasana mungguh jalmi, ngarasa inget ka bapa, ka indung nya kitu deui, lamun geus euweuh di lahir, tah kitu mungguh di mahluk, babari eleh ku hawa, ujang mah kasep anaking, sing tiasa langgeng dina patekadan.

Peupeuriheun eyang ujang, ngan kantun asma dilahir , susah najan diteangan, wayahna bae anaking, pang bapa bisa merwincik, karasa ku bapa enung, hirup teu indung teu bapa, kaburu pahatu lalis, karasana taya gunung pananggeuhan.

Ka saha geusan nya muntang, geusan bapa titip diri, euweuh deui ngan ka anak, nitipkeun lahir jeung batin, lahir bapa tilis ceuli, batin henteu unggut-unggut, nu matak ujang teangan, tunggalna ti Maha Suci, sangkan bisa nyumponan ka tineung manah.

Sing beunang sarining kaca, geura tilik marga diri, nyai ujang siga saha, geura padeukeun nya diri, tilik sing gemet sing rintih mangkade enung kasaru, lepat ngabandingkeun nana, boh bilih lali ka awit nyai ujang kade salah nya terima.

Mun ujang memper ka bapa, aya ciri nini aki, eta mah kantun ngamanah, ka saha ujang nya eling, ujang bade titip diri, geusan umangken jumunjung, da bukti tos di cacandak, kantun ngajangjian diri, geura talek dek ka saha tumarima?

Piraku ka nu lainmah, kapan sidik marga diri, ujamh nyai siga bapa, bapa kawas nini aki, nini aki kawas umpi, umpi ujang kawas uyut, uyut ujang urang mana, tah sakitu sing kapanggih, mun geus pendak tah tanda ujang tarima.

Kadar ngan jadi “panyelang”, nyelang bongan tadi nyilih, nginjeum ceuk basa Sundana, ka Gusti kuring anu Asih, INDUNG, BAPA, GURU KURING, nu matak ulah rek linglung, ka nagara nu baheula, siloka di Pajajaran, kapanggihna lamundaek nga-Bandungan.

Bogor ceuk basa baheula, eta basa ngandung harti, koropok mungguh jatina, beak ku nu ngadon nyilih, anak anu kumawani, patokan bapa digempur mikaresep ka nu anyar, karasana nya eyeuna, lolong torek nu jadi hukuman nana.

Satamatna nu pakawulaan nya lajeng didu’aan, maksadna:

Salamet Sunat Putrana

Salamet Nu gaduh wajib (ibu ramana)

Salamet Nyaksian (guru-guru sadayana)

Salamet abdi sadaya; mugi-migi tiasa ngawulaan ka Gustina, nya.

Gusti Anu Maha Suci

anu welas anu asih di alam kabeh !!!!!

cag