Tah dina jejer simbul warna kasundaan ieu, simkuring rek nambahan pedaran naon nu geus kaharti/kapanggih, nu can kapanggih nya tangtu kuring ngaharepkeun pamairan ti ki dulur sejenna. A. Opat Warna (beureum-koneng-bodas-hideung) Saperti nu tiheula diebrehkeun yen simbul warna kasundaan nu utama teh nyaeta beureum-koneng-bodas-hideung, nu ngalambangkeun seuneu-angin-cai-bumi nu jadi asaling wujud dunya gede, jeung dunya leutik (diri). Tah saripati atawa acining-acining seuneu, angin, cai, bumi ieu ngajadi wujud diri ngaliwatan dahar, nginum, napas jeung barang nu diasakan. Eta 4 unsur tadi sanggeus ngajadi dina diri nimbulkeun napsu-napsu: - napsu/sumanget baranggawe jeung kapangkatan tina acining seuneu/beureum - napsu/sumanget ngudag kanikmatan kaasup napsu “birahi” nu asal tina acining cai/bodas - napsu/sumanget ngudag kadunyaan (harta banda) tina acining angin/koneng - napsu/sumanget tetep/mertahankeun naon bae nu geus kapimilik (teu aya jalma nu hayang ngalaman kamunduran). Jadi dina hal ieu elmu Sunda mah dina perkara napsu-napsu teh teu nyalahkeun ka mahluk sejenna (setan, iblis jeung sajabana) nu sarua mahluk Gusti, tapi estuning memang ngancik jeung nempel (raket) teu pisah tina badan sakujur sapanjang hirup di dunya gede, tinggal kumaha sang kuring ngadalikeunana (ngamudina), naha rek diabur atawa rek diatur nyoko kana papagon hirup nu kamanusaan. Kuringna nu kudu boga pamilih sabab ‘sang kuring’ geus dibere wenang ku Nu Maha Wenang pikeun make diri jeung pangawasana di alam Pawenangan Gusti mah teu nyaram teu nitah, ngan sagala ucap-tekad jeung lampah teh aya karmana (hukum sabab-akibat patokan ti Nu Maha Kawasa), melak hade buah hade-melak goreng buahna goreng. Pan sang kuring teh asal ti Nu Maha Suci (Cahyaning Gusti = Nur Allah tea ceuk tukang ngelmu mah) nu tangtu ngabogaan sipat-sipat suci. Matak aya benerna nu ngahartikeun ucapan sampurasun teh ngandung sampurna ning (dina) ingsun, dina harti ingsun teh sang kuring nu asal ti Gusti jeung teu pisah jeung Gustina. Napsu-napsu dina diri eta aya nu hade (positip) aya nu goreng (negatip), jadi ceuk elmu Sunda mah napsu teu meunang dipaehan tapi dikadalikeun/ dikokolakeun, sabab mun diabur bakal ngarugikeun batur jeung ngarugikeun dirina, mun dipaehan bakal moal aya kahirupan manusa di dunya, matak dina legenda Sangkuriang nu ku simkuring pernah dipedar dina milis ieu. Dayang Sumbi (diri) kacida ngambekna waktu si Tumang (napsu) dipaehan ku Sangkuriang (sang kuring), buktina karek dikurangan oge waktu diri butuh dahar atawa butuh nginum teu ditedunan (puasa) apan sakitu ngambekna diri teh (beuteng kukurubukan, hanaang jeung laleuleus). Mun urang teu make eta opat unsur, tinangtu bakal leungit napsu-napsu dina diri teh .....da tangtu tiwasna. Tah didieu aya pabedaan nu prinsip dina asal usul kajadian manusa/jalma antara elmu Sunda jeung elmu ti Timur Tengah. Sakanyaho simkuring elmu ti Timur Tengah mah (Yahudi-Kristen-Islam), yen cenah jalma teh dijieun tinu taneuh, terus ditiupkeun roh (angin), ari syetan dijieun tinu seuneu, malaikat dijieun tina Cahaya (duka tah nu asal tinu cai jadi mahluk naon? Simkuring teu apal, manawi kiduluraya nu terang, bejaan simkuring). Jadi aya sababaraha mahluk, sedengkeun dina elmu sunda mah gumulung jadi jalma tea. Jadi ngandung harti dina elmu sunda mah, bisa diibaratkeun setan jeung malaikat teh gumulung ngancik dina diri manusa, matak pantes ucap-tekad-lampah hade atawa goreng teh aya nu nyatet atawa kacatet ku dirina sewang-sewangan. Bukti kalinuhungan luluhur Sunda, geura mun dilenyepan kajadian wujud diri asal tinu cahaya beureum-koneng-bodas-hideung teh, geuning nyatana universal atawa cocog keur sadunya, da buktina jalma di dunya teh geuning bisa digolongkeun (kelompok) kana bangsa kulit merah (Indian), bangsa kulit kuning (Indocina), bangsa kulit putih (Eropah), jeung bangsa kulit hitam (Negroid). Can ngareungeu aya bangsa kulit bulao atawa bangsa kulit hejo/ungu jsb. Ari bangsa Sunda (Malayu) kaabus golongan mana ? Apan cenah bangsa urang mah kaabus golongan bangsa kulit sawo matang nu hartina aya campuran nu saimbang antara beureum-koneng-bodas-hideung (unsur nu 4). Tah...tah...tah...mun kitu nyoko kana palsapah ieu, sabenerna urang Sunda kudu nganuhunkeun ka Gusti Nu Maha Suci, sabab sabenerna bangsa Sunda kacida pantes jeung meujeuhna ngajadi bangsa manusa nu utama teh, sualna aya dina kasaimbangan unsur nu ngabentuk dirina, oge dirojong ku alam/lemah-caina nu oge saimbang sagala aya nyukupan pangabutuh pangeusina (mun bener ngokolakeunana). Matak ceuk elmu sunda mah ari kuring teh (lain nu aya di lalaki bae, awewe ge sarua hakna) kudu bisa boga pamajikan 4 kalayan adil, sabab kakurangan atawa kaleuwihan salah sahiji unsur bae matak pigeringeun. Contona loba teuing beureum awak bakal panas/demam (sipat lahir) atawa loba amarah/gancang ambek (sipat batin) Hayu urang aji nu lianna tutungkusan hasil kalinuhungan luluhur dina perkara opat warna ieu, geura urang purak dina pawayangan. Urang gubrag jeung ngalalakon di dunya ku luluhur urang digambarkeun lir ibarat wayang, tah sajeroning milampah kahirupan gumelarna wayang, tangtu dipirig ku gamelan wayang, nu marengan dina metakeun ucap tekad jeung lampah eta sakabeh wayang kalayan ninggang dina wirahmana. Saha nu mirigna? Ceuk dina wayang disebutkeun “wali sasanga” (ke tunda guaran perkara wali sasanga ieu-teundeun di haneuleum sieum), urang guar bae alat gamelanana. Eta gamelan sarupaning saron, kenong, goong jsb, tetekon nu aslina mah kudu dijieun tina bahan perunggu, ari perunggu teh mangrupakeun campuran logam tina tamaga (beureum), kuningan (koneng), perak (bodas) jeung beusi (hideung), malahan gamelan pusaka mah sok oge nu ditambahan emas (koneng nu aya ajen). Tuh geuning nyata kalinuhungan jeung kamotekaran luluhur teh natrat pisan, eta nepi ka kapikir pikeun ngagabarkeun kahirupan manusa di dunya nu salawasna make diri nu asal ti 4 unsur acining, dilarapkeun kana lakuning wayang nu dipirig gamelan nu oge dijieun tina 4 warna nu nyimbulkeu, asal diri. Ayeuna lumpat kana tokoh wayangna, di alam Kahiyangan (Mayapada) aya Batara Brahma nu ngawasa seuneu (warna wayangna beureum), Batara Bayu nu ngawasa angin (koneng), Batara Indra nu ngawasa cai (bodas), jeung Batara Wisnu nu ngawasa bumi (hideung), tambah Batara Sambu nu hartina sembada (cageur lahir-cageur batin). Eta 5 dewa batara (papat kalima pancer) teh turunan (derivasi/penjabaran) ti Sanghiyang Manikmaya (manik = mustika/sostya/ mani; maya = cahaya mancur => cahaya mancur nu asal tina mani = diri keneh bae), pon kitu deui di alam Marcapada, tingali kulawarga punakawan :
Semar ngawakilan simbul beungeut bodas, awak hideung nu hartina tetep dina kasucian atawa katetepan ti Nu Maha Suci, semar ngagambarkeun rasa/batin nu bersih, matak Semar mah teu boga kalangkang, disebut lalaki tapi bujurna gede jeung pinareupna jiga awewe. Jadi lalaki lain awewe lain (kitu gambaran luluhur pikeun ngagambarkeun batin/rasa), Dewi Sutiragen pamajikan Semar nu dina wayang digambarkeun geulis (Dewi = awewe utama/linangkung, Suti tina siti/ksiti nu hartina taneuh; ragen tina kecap ragi-an), jadi Sutiragen teh ngandung harti ragi/acining taneuh, naon tah?.... Nya diri atawa raga keneh, matak pantes pamajikan nu hartina pangancikan rasa/batin teh taya lian iwal dina raga/diri/lahir nu asal tina acining taneuh. Sutiragen digambarkeun geulis, nya tangtu bae sabab diri manusa teh mangrupakeun ciptaan Nu Kawasa nu paling sampurna dibanding mahluk sejenna, jeung di dunya ieu, naha aya jalma sehat nu teu micinta kana dirina. Cepot atawa Sastrajungga (sastra = tulisan, jingga = beureum) ngawakilan simbul beureum asal dicipta tina kalangkang semar, matak boga watekna kasar, babari ambek, ngomong saengangna). Dawala dicipta tina angin, warna wayang Dawala koneng, ngagambarkeun angin, Dawala ngabogaan irung nu gede jeung panjang (ngagambarkeun lawang napas nu asal ti angin), matak karakter Dawala mah angin-anginan. Gareng, tah Gareng mah dicipta tina rerenteng nu ngagambarkeun rerenteng hirup dina ngumbara di alam dunya bakal kasampeur/kaalaman sarupaning hade-goreng, ngeunah-teu ngeunah, susah-senang, cageur-gering jsb. Patempatan Semar di Karangtumaritis, nu hartina tempat pada nitis, nyaeta dunya leutik (diri) tempatna pikeun nitis (titisan indung-bapa, jeung bakal nitiskeun anak katurunan), oge nya dunya gede (lemah cai) tempatna para titisan. Tah ku guaran ieu, naha rek mungkir kana luhungna elmu kisunda?, naha tetep boga anggapan yen wayang teh asal ti India?, naha teu reueus jeung ajrih ku kalinuhungan jeung kamotekaran luluhur sorangan? Naha rek era ngaku jadi urang Sunda?, Naha rek cicing, teu era ku kamotekaran luluhur? Iraha atuh rek ngajenan luluhur sorangan teh?....mangga teu langkung. Tah kidulur, rada mundel simkuring ngaguar tina palsapah pawayangan teh, ngan can kaboro nuliskeun jadi buku, memang kahareup simkuring boga niat ngaguar lengkep makna pawayangan Purwa ti awitan Sanghiyang Wenang. B. Warna beureum-bodas Harti simbul warna Sunda, kacida euyeubna. warna beureum-bodas, bisa ngalambangkeun getih beureum nu asal ti indung jeung getih/geutah bodas nu asal ti bapa. Dua warna ieu oge ngalambangkeun asal kajadian atawa sajarah diri urang. Dina elmu Sunda pangheulana ngajenan teh kudu ka indung-bapa, sabab indung bapa nu jadi cukang lantaran gumelarna urang kadunya. Indung bapa nu jadi juru salamet urang teh, da buktina kanyaah indung-bapa ti mimiti dikandung nepi ka geus rarumah tangga baroga budak deui ge kanyaah-kaasih indung-bapa moal pegat, geus jadi babasan kanyaah kolot ka anak mah : leutik ku leutikna, gede ku gedena, hade ku hadena, goreng ku gorengna jsb, matak simkuring mah teu ngarti ku jalma nu leuwih mikareueus kolot/luluhur batur tinimbang kolot/luluhur sorangan. Sakuduna urang nempatkeun kolot/indung bapa di tempat/kadudukan nu luhur, matak dina adat tradisi nyieun imah, sok disimbulkeun masang bandera beureum-bodas dina tihang/kai suhunan nu pangluhurna (bagean suhunan naon tah kang Oca disebutna eta teh?). Beureum-bodas oge ngalambangkeun kawani jeung kasucian, nu hartina wani merjuangkeun kabeneran, mun salah-salahkeun, mun bener benerkeun, ngadek sacekna nilas saplasna. Beureum bodas oge sok dipake pasaratan dina sasajen mangrupa gula beureum jeung uyah. Beureum bisa ngandung napsu/sumanget berjuang nu kudu dimbangan ku rasa/batin (uyah sok disebut oge panyari rasa), oge sok aya bubur beureum-bubur bodas. Tah mun ningali dina perkara beureum-bodas, eta nempatkeun beureum teh salawasna di luhureun bodas, ieu teh ngandung maksud yen paugeran Sunda mah geus luhung nempatkeun indung (awewe) teh saluhureun bapa (lalaki), pon kitu deui dina kekecapan atawa dina papatah sok diheulakeun, saperti : ‘indung-bapa’ (tara nyebutkeun bapa-indung), ‘indung nu ngandung-bapa nu ngayuga’; ‘indung tunggul rahayu-bapa tangkal darajat’ (tara bapa tangkal darajat-indung tunggul rahayu), ‘wujud asal ti indung-adat asal ti bapa’, indung beurang, indung leungeun, indung suku, indung poe, indung peuting, jsb. Nyata bedana jeung paugeran bangsa Timur Tengah (punten sanes agamana) nu nempatkeun awewe leuwih handap ti lalaki.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar